Niezapłacona prowizja w wysokości 6 tys. złotych urosła do ponad 460 tys. zł. RPO zwrócił się do SN z kasacją nadzwyczajną

Zwrócił się skutecznie. Sąd Najwyższy uwzględnił skargę RPO, uchylił zaskarżony wyrok w części zasądzającej odsetki i zwrócił sprawę do ponownego rozpoznania w tym zakresie.

Nieruchomość sprzedana – prowizja niezapłacona

Rzecznik Praw Obywatelskich relacjonuje przebieg wydarzeń następująco: problem zaczął się w 2002 roku. Powód, prowadzący działalność gospodarczą pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, wystąpił przeciw pozwanej z pozwem o zapłatę. Powołał się na zawartą z nią umowę z 2001 r., w której m.in. zobowiązała się zapłacić mu prowizję w wysokości 2% wartości nieruchomości wystawionej na sprzedaż. Nieruchomość obejrzała, po czym sprzedający powiadomił Agencję, że jego oferta sprzedaży jest już nieaktualna. Mimo że pozwana w rozmowie z pracownikiem Agencji zrezygnowała z kupna domu, powód miał podstawy, aby twierdzić, że go nabyła. Jego wezwanie do zapłaty prowizji pozostało bezskuteczne. W związku z tym powód skierował sprawę do sądu, wnosząc m.in. o zobowiązanie pozwanej do przedłożenia umowy sprzedaży tej nieruchomości.

Roszczenie pozwu opiewało na 6000 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości 1% od wartości przedmiotu sporu za każdy dzień zwłoki, liczonymi od dnia zawarcia umowy sprzedaży do dnia zapłaty. W umowie był zapis dotyczący zwłoki w zapłacie prowizji: „W przypadku, gdy zapłata prowizji nastąpi później niż to określono w punkcie pierwszym tego paragrafu, Zleceniodawca zobowiązuje się zapłacić odsetki umowne w wysokości 1% wartości prowizji za każdy dzień zwłoki w zapłacie tej prowizji”.

Pozwana nie odbierała korespondencji z sądu, wyrok zapadł zaocznie, sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W 2011 r. pozwaną zawiadomiono o wszczęciu postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Odsetki wynosiły wtedy 211 740 zł. Pozwana wystąpiła przeciw powodowi z powództwem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, które sąd oddalił.

Aktualnie trwa postępowanie egzekucyjne przeciwko pozwanej. Komornik nadal egzekwuje od niej należność główną 6000 zł oraz odsetki, które do 27 października 2022 r. ustalono na 446 057 zł. Opłata egzekucyjna to 36 164 zł.

Nie można chcieć za dużo

RPO wskazał przede wszystkim na:

– rażące naruszenie prawa materialnego, tj. art. 3531 w związku z art 58 § 2 i § 3 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że umowa zobowiązująca jedną ze stron do zapłaty odsetek w wysokości 1 % w stosunku dziennym jest w całości ważna, podczas gdy zastrzeżenie odsetek w takiej wysokości powoduje przysporzenie nadmiernych i nieusprawiedliwionych zysków dla drugiej strony, rażąco naruszając zasady współżycia społecznego, co prowadzi do częściowej bezwzględnej nieważności umowy;

– rażące naruszenie prawa procesowego, tj. art. 339 § 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i wydanie wyroku zaocznego uwzględniającego roszczenie pozwu w całości, bez dokonania prawidłowej oceny materialnoprawnej jego zasadności w zakresie odsetek umownych, podczas gdy domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda, przewidziane w art 339 § 2 k.p.c., dotyczy jedynie podstawy faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego.

12 czerwca 2024 r. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w części zasądzającej odsetki umowne od kwoty głównej w wysokości 1% za każdy dzień od dnia 6 listopada 2001 r. do dnia zapłaty i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Opr. MP na podst. inf. prasowej RPO