Jak piszą autorzy złożonego w Sejmie projektu, ustawa wpłynie na frekwencję wyborczą oraz świadomość wyborców. Zmiany mają przyczynić się do przejrzystości procesu wyborczego.

Ma się to stać głównie w efekcie zmniejszenia okręgów wyborczych i dodatkowego bezpłatnego transportu.

Łatwiejszy udział w wyborach

Przede wszystkim chodzi tu o osoby niepełnosprawne, którym administracja powinna zapewnić dojazd, głosowanie korespondencyjne, albo przez pełnomocnika. Wyborcy mają mieć możliwość wnoszenia o utworzenie obwodu głosowania na danym terytorium, jeśli uznają to za zasadne.

Stały obwód głosowania ma obejmować od 200 do 4000 osób (teraz  od 500 do 4000).

15 wyborców zyska prawo do wniesienia skargi do sądu administracyjnego na postanowienie komisarza wyborczego dotyczące utworzenia obwodu głosowania, w terminie 3 dni od daty podania do publicznej wiadomości.  Skarga ma być rozpatrzona w ciągu 5 dni.

Możliwa będzie też skarga kasacyjna na orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego dotyczące postanowienia komisarza wyborczego o stałym obwodzie głosowania.

Stały obwód głosowania będzie mógł być podzielony na wniosek 5 proc. wyborców lub na wniosek wójta, jeżeli możliwe jest zorganizowanie lokalu wyborczego. Podziału dokona komisarz wyborczy.

Nie tylko osoby niepełnosprawne, ale wszyscy, którzy ukończyli 60 lat, zyskają prawo do uzyskiwania informacji o wyborach, w tym o bezpłatnym transporcie, do którego są uprawnieni. Transport zapewnia wójt gminy, w której w dniu wyborów nie funkcjonuje transport publiczny (lub jeżeli najbliższy przystanek oddalony jest ponad 1,5 km od lokalu wyborczego), zamiar skorzystania trzeba zgłosić do 15 dnia przed dniem wyborów (do 5 dnia przed dniem ponownego głosowania w przypadku wyborów prezydenta albo wójta). Transport do lokalu wyborczego uważany będzie za zadanie zlecone.

Transparentność wyborów

Procedura działania komisji wyborczych, uregulowana „konkretnie i rzeczowo” ma pozwolić uniknąć nieprawidłowości i zwiększyć zaufanie obywateli. Pozycja mężów zaufania i obserwatorów społecznych ma być zwiększona.

Zaproponowano też zmiany w terminach, a skarga na postanowienie komisarza wyborczego ma być kierowana do sądu administracyjnego, a nie do Państwowej Komisji Wyborczej.

W lokalu wyborczym muszą być równocześnie obecni członkowie obwodowej komisji wyborczej w liczbie stanowiącej jej ½ pełnego składu, w tym przewodniczący lub jego zastępca.

Skreślono możliwość głosowania w dowolnej komisji w kraju na podstawie paszportu dla obywateli polskich stale zamieszkujących za granicą.

Pełnomocnikiem do głosowania może być tylko osoba wpisana do rejestru lub spisu wyborców w tej samej gminie.

Będzie tylko jedna obwodowa komisja wyborcza (bez podziału na komisje ds. przeprowadzenia głosowania i ustalenia wyników głosowania). Niedopuszczalne będzie ustalanie wyników głosowania przez grupy lub pojedynczych członków komisji.

Wprowadzone będą listy pełnomocników wyborczych lub osób przez nich upoważnionych oraz listy komisji wyborczych, do których mają oni prawo wyznaczać mężów zaufania – ogłosi je Państwowa Komisja Wyborcza. Mężowie zaufania zyskują prawo do 50 proc. diety członków obwodowych komisji wyborczych i przysługuje im zwolnienie od pracy.

Państwowa Komisja Wyborcza ogłosi też listę stowarzyszeń i fundacji, które mogą wyznaczać obserwatorów społecznych oraz listę komisji, do których mają prawo wyznaczać obserwatorów.

Zaproponowano też wprowadzenie zmian dotyczących finansów, m.in. dotacja przysługująca partii wchodzącej w skład koalicji ma być proporcjonalna do wpłaty środków na rzecz komitetu wyborczego dokonanej przez poszczególne partie zawiązujące koalicję (teraz jest ustalana w umowie koalicyjnej).

70 lat to wiek, po ukończeniu którego nie można będzie zostać członkiem rejonowej czy okręgowej komisji wyborczej. Członek okręgowej komisji m.in. nie może należeć do partii politycznej. Zwiększono skład terytorialnej komisji wyborczej i powiązano go z liczbą mieszkańców (od 9 do 15 członków). W skład obwodowych komisji będzie wchodziło od 5 do 11 osób.

Projekt przewiduje też zmiany w terminach tworzenia i działania komitetów wyborczych i rejestracji kandydatów oraz w odwołaniach.

Udzielenie poparcia kandydatowi będzie wymagało podania daty.

Wielokrotne głosowanie będzie zagrożone nawet karą więzienia do 2 lat.