W postępowaniu ARiMR nie obowiązuje część przepisów Kpa. Jak przekonuje ministerstwo rolnictwa, zastąpiły je inne przepisy.

Czy taki manewr jest zgodny z prawem i zapewnia obywatelom należytą ochronę? Po co był potrzebny?

Na co skarżą się obywatele do RPO?

Jak podaje Rzecznik Praw Obywatelskich, do RPO wpływają skargi na wyłączenie stosowania art. 7, art. 9, art. 10, art. 75 § 1, art. 77 § 1, art. 79a oraz art. 81 Kpa w postępowaniach administracyjnych ARiMR. W sposób ogólny uregulowano to w art. 10a ust. 1-1b ustawy o Agencji. Zgodnie z nim, jeżeli przepisy ustawy lub przepisy odrębne nie stanowią inaczej, do postępowań w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji stosuje się przepisy Kpa, z wyłączeniem tych wskazanych.

W świetle wyłączonych przepisów, w postępowaniach w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji organ administracji publicznej:

• stoi na straży praworządności;
• jest obowiązany w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy;
• udziela stronom, na ich żądanie, niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania;
• zapewnia stronom, na ich żądanie, czynny udział w każdym stadium postępowania i na ich żądanie, przed wydaniem decyzji;
• umożliwia im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Wyłączenie dotyczy także postanowień o zobowiązaniu strony oraz innych uczestników postępowań do przedstawiania dowodów oraz wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz kwestii ciężaru dowodu.

Tyle RPO, który – wskazując na wątpliwości co do skutecznego w związku z tym stosowania Karty Praw Podstawowych UE, w tym jej art. 41 (prawa do dobrej administracji), w toku wdrażania programów i projektów finansowanych z funduszy UE – poprosił MRiRW o stanowisko.

Co wyjaśnia MRiRW?

I minister Czesław Siekierski nadesłał to stanowisko – i to obszerne, bo liczące 15 stron. A czy odnoszące się do meritum problemu?

Jak podaje, „Zgodnie z art. 19 ustawy PS pomoc jest przyznawana na podstawie umowy, chyba że z przepisów ustawy wynika, że pomoc jest przyznawana w drodze decyzji. I tak, stosownie do art. 20 ustawy PS, w drodze decyzji jest przyznawana pomoc m.in. w ramach płatności bezpośrednich. Natomiast zgodnie z art. 5 ustawy PS, z zastrzeżeniem zasad i warunków określonych w przepisach, o których mowa w art. 1 pkt 1 tej ustawy, do postępowań w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji stosuje się przepisy Kpa, chyba że ustawa ta stanowi inaczej.”

I oczywiście organy ARiMR „działają na podstawie przepisów prawa i stoją na straży praworządności”, a „oprócz Kpa – również inne regulacje mogą zapewniać skuteczność stosowania art. 41 KPP”. Następuje to „przez odpowiednie przepisy ustaw, rozporządzeń, wytyczne instytucji zarządzającej (dalej jako: „IZ”) oraz regulaminy naborów wniosków o przyznanie pomocy”.

W efekcie „zapewnia się, że w postępowaniach w sprawie o przyznanie pomocy ARiMR:

1) stoi na straży praworządności;

2) jest obowiązana w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy;

3)  udziela podmiotowi ubiegającemu się o przyznanie pomocy, na jego żądanie, niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania;

4)   zapewnia podmiotowi ubiegającemu się o przyznanie pomocy, na jego żądanie, czynny udział w każdym stadium postępowania i na jego żądanie, przed poinformowaniem podmiotu ubiegającego się o przyznanie pomocy o wyniku oceny wniosku o przyznanie pomocy, umożliwia mu wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.”

Skoro jest dobrze, dlaczego jest źle?

Konkluzja MRiRW jest następująca:

„Zgodnie z przytoczonymi wyżej wyjaśnieniami zapewnienie realizacji art. 41 KPP odbywa poprzez:

1) respektowanie prawa każdego do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie;

2) kierowanie się przy prowadzeniu postępowań zasadami praworządności, proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania;

3) określone i jawne warunki przyznania i wypłaty pomocy, wyraźnie nakreślone terminy załatwienia spraw oraz stosowanie przepisów Kpa dotyczących wyłączenia pracowników organu;

2) prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację (np.: art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy PROW i art. 66 ust. 1-3 ustawy PS);

4) możliwość dostarczenia brakujących lub dodatkowych dokumentów, jak również złożenia wyjaśnień;

5) możliwość zaskarżenia rozstrzygnięcia ARiMR poprzez możliwość odwołana i wniesienia skargi do sądu administracyjnego (art. 35 ust. 2 ustawy PROW i art. 89 ust. 2 lub art. 93 ust. 5 ustawy PS);

6)  prawa każdego do dostępu do akt jego sprawy, przy poszanowaniu uprawnionych interesów dotyczących poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej (art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy PROW i art. 66 ust. 1-3 ustawy PS);

7)  obowiązek organu uzasadniania swoich decyzji (m.in.: art. 11 i art. 107 § 3 Kpa, art. 35 ust. 1 ustawy PROW, art. 89 ust. 1 i art. 93 ust. 4 ustawy PS).

Powyższe oznacza, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zapewnia skuteczność realizacji art. 41 KPP.”

Skąd wobec tego skargi do RPO – i czy rzecznik uzna przyjęte uregulowania za wystarczająco chroniące prawa obywateli?