To już kolejna przymiarka do rozwiązania problemu zapłaty rolnikom za nierzetelnych – ale i upadłych – skupujących.

Wpłaty na Fundusz są naliczane w wysokości 0,25% wartości netto produktów rolnych, nabytych od producentów rolnych i przekazywane na Fundusz przez podmioty prowadzące skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych – zakłada projekt ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa z 14 lutego 2023, dziś zamieszczony na stronie RCL i skierowany do konsultacji.

Dla kogo rekompensata z Funduszu Ochrony Rolnictwa?

Ze środków finansowych Funduszu przyznaje się i wypłaca rekompensatę producentowi rolnemu, który nie otrzymał zapłaty za produkty rolne zbyte podmiotowi, który stał się niewypłacalny – określono warunki niezbędne do uznania, że podmiot stał się niewypłacalny (to m.in. ogłoszenie upadłości przez sąd, ale i otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego). Wykaz producentów rolnych, których wierzytelności wobec tego podmiotu z tytułu zbycia produktów rolnych powstały przed datą niewypłacalności tego podmiotu, będzie przekazywany do KOWR.

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa:

1) zapewnia obsługę merytoryczną, organizacyjno-prawną, techniczną i kancelaryjnobiurową Funduszu;

2) ustala plan finansowy Funduszu oraz opracowuje sprawozdanie z wykonania planu finansowego Funduszu;

3) przedstawia ministrowi właściwemu do spraw rynków rolnych zestawienie wniosków o rekompensaty.

Wniosek o przyznanie rekompensaty składa się do dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę producenta rolnego, na formularzu opracowanym przez Krajowy Ośrodek i udostępnionym na jego stronie internetowej, w terminie od dnia 1 lutego do dnia 31 marca:

1) roku następującego po roku, w którym podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 1, stał się niewypłacalny, lub

2) drugiego roku następującego po roku, w którym podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 1, stał się niewypłacalny.

Wysokość rekompensaty ustala się jako iloczyn procentowej stawki (określonej przez ministra właściwego do spraw rynków rolnych w drodze rozporządzenia – nie podano projektu) i kwoty wierzytelności netto za zbyte produkty rolne, za które producent rolny nie otrzymał zapłaty od podmiotu, który stał się niewypłacalny. Rekompensata jest przyznawana na wniosek producenta rolnego, w drodze decyzji administracyjnej, przez dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę producenta rolnego, w terminie do dnia 30 czerwca danego roku.

Wypłata refundacji powoduje z mocy prawa przejście na Krajowy Ośrodek wierzytelności producenta rolnego do wysokości wypłaconych rekompensat.

Pierwsze wnioski o rekompensaty mają być przyjmowane od dnia 1 lutego 2024 r. do dnia 31 marca 2024 r., a ustawa ma wejść w życie 1 lipca 2023 r.

Czy tym razem POMOC się uda?

To trudny problem, a podejść do jego rozwiązania było wiele. O potrzebie powołania funduszu mówi się od dziesięcioleci, pierwsze projekty  przedstawiał jeszcze rząd PO-PSL. Temat okazywał się za trudny do rozwiązania – oficjalnie z powodu niechęci do odprowadzania wpłat na fundusz, ale trzeba też wskazać na kwestie dotyczące konieczności ściągania należności przez KOWR.

W 2017 roku MRiRW podawało, że z budżetu państwa nie można tworzyć funduszy – fundusz musi być utworzony z pieniędzy rolników, a dopiero po tym, jak zacznie płacić odszkodowania, do 65 proc. wypłaconych świadczeń może być uzupełnione z budżetu państwa.

Przedstawiony teraz projekt ustawy zakłada dofinansowanie Funduszu w pierwszym roku jego funkcjonowania, tj. w 2023 r. w kwocie 100 mln zł ze środków budżetu państwa. Z tego powodu zostanie przedstawiony do notyfikacji Komisji Europejskiej jako program pomocy państwa.

Czy nastąpi przełom?

Potrzeba pomocy rolnikom, którzy nie otrzymali należności, jest niewątpliwa.

W ocenie skutków regulacji podano: „Z danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej wynika, że w I połowie 2022 r. opublikowano w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz Krajowym Rejestrze Zadłużonych 197 upadłości firm w Polsce. W roku 2021 upadłość ogłosiło 412 firm, w 2020 r. –  587 firm, porównywalnie do roku 2019, w którym upadłość ogłosiło 586 firm. W roku 2018 upadłość ogłosiło 615 firm.

Od roku 2012 stopniowo spada liczba postępowań upadłościowych z liczby 978 w 2012 r. spadła do liczby 197 w 2012 r. Wśród postępowań w roku 2022  dwa postępowania dotyczą gospodarstw rolnych  i jedno rolniczego zrzeszenia branżowego.

Firmy, w stosunku do których  w 2022 r. prowadzone jest postępowanie upadłościowe (prowadzące – dop. MPK) działalność w zakresie produkcji i dostarczania żywności  stanowią mniej niż 10 % upadłości (9,65%)”.

Czy okaże się znów, że to za mało, żeby pomóc rolnikom, którym nie zapłaciły?

Na opinie i uwagi  do projektu MRiRW czeka do 9 marca.