Komisja Europejska z zadowoleniem przyjmuje tymczasowe porozumienie polityczne osiągnięte dziś przez Parlament Europejski i Radę w sprawie wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy w sprawie monitorowania i odporności gleb.

Ustawa o monitorowaniu gleby wskaże UE drogę do zdrowych gleb, co przyniesie korzyści obywatelom, rolnikom, zarządcom gruntów i środowisku.

To ważny krok w rozwiązywaniu pilnych problemów związanych ze zdrowiem gleby, które mają wpływ na każdy kraj europejski, odporność naszego łańcucha żywnościowego i szeroko rozumianą gospodarkę. Nowe prawo pomoże również wzmocnić odporność gleby na klęski żywiołowe, fale upałów i ekstremalne zjawiska pogodowe, a także inne poważne wyzwania środowiskowe, takie jak erozja, zanieczyszczenie i utrata różnorodności biologicznej.

Głównym celem nowej dyrektywy jest ustanowienie pragmatycznych i elastycznych ram monitorowania stanu gleby w UE w oparciu o krajowe systemy monitorowania gleby. Biorąc pod uwagę złożoność gleb, dyrektywa pozostawia państwom członkowskim znaczną swobodę w dostosowywaniu podejścia do lokalnych warunków glebowych.

Zgodnie z programem uproszczenia, stopniowe i pragmatyczne podejście dyrektywy zmniejszy obciążenia państw członkowskich. Porozumienie wydłużyło również większość terminów wdrożenia dyrektywy zaproponowanej przez Komisję. Ponadto państwa członkowskie, które tego potrzebują, będą mogły uzyskać pomoc od Komisji w pobieraniu próbek gleby, ich analizie i archiwizowaniu. Dyrektywa nie będzie również nakładać na właścicieli gruntów i zarządców gruntów, w tym rolników, obowiązku monitorowania lub poprawy stanu i odporności gleby.

Konkretne środki zapewniające zdrowszą glebę

Osiągnięte dziś porozumienie przewiduje podjęcie przez Państwa Członkowskie następujących kluczowych środków:

– ustanowić kompleksowe i zharmonizowane, a jednocześnie elastyczne ramy monitorowania stanu gleby, zawierające kryteria dotyczące zdrowych gleb;

– udzielanie wsparcia zarządcom gleb w celu poprawy ich zdrowia i odporności;

– ograniczanie wpływu użytkowania gruntów, np. budynków i infrastruktury, na zdolność gruntów do świadczenia innych usług ekosystemowych bez uniemożliwiania wydawania zezwoleń na takie działania;

– identyfikacja potencjalnie skażonych miejsc i zarządzanie nimi w celu wyeliminowania zagrożeń dla zdrowia ludzi i środowiska, z przestrzeganiem jednocześnie zasady „zanieczyszczający płaci”.

Jessika Roswall, komisarz ds. środowiska, odporności wodnej i konkurencyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym, powiedziała:

– Porozumienie to stanowi ważny krok w rozwiązywaniu problemów, z jakimi boryka się UE w związku z degradacją gleby i zagrożeniami dla naszego bezpieczeństwa żywnościowego, a także ma na celu złagodzenie skutków zmiany klimatu i zapewnienie dobrobytu społeczno-gospodarczego we wszystkich naszych regionach i miastach. Ustawa przyniesie szczególne korzyści naszym rolnikom i osobom zarządzającym glebą, zapewniając im wsparcie i lepszą wiedzę na temat warunków glebowych, bez nakładania na nich żadnych obowiązków. Będziemy nadal współpracować z państwami członkowskimi, rolnikami, leśnikami i innymi podmiotami zarządzającymi glebą, aby uzyskać wsparcie i zaangażowanie niezbędne do zachowania tego podstawowego zasobu dla przyszłych pokoleń.

Następne kroki

Parlament Europejski i Rada muszą teraz formalnie przyjąć nową dyrektywę, aby mogła wejść w życie. Następnie wejdzie ona w życie 20 dni po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE, po czym państwa członkowskie będą zobowiązane w ciągu trzech lat wdrożyć krajowe ramy prawne, aby dyrektywa mogła zostać zastosowana.

Kontekst

Komisja przyjęła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie monitorowania i odporności gleb 5 lipca 2023 r. Dyrektywa jest kluczowym elementem Europejskiego Zielonego Ładu, strategii glebowej, strategii na rzecz różnorodności biologicznej i planu działania na rzecz zerowego zanieczyszczenia.

Degradacja i zanieczyszczenie gleby stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego, różnorodności biologicznej, odporności na zmiany klimatu i ekstremalne zjawiska pogodowe. Obecnie 60–70% gleb w UE jest w złym stanie. Przykładowo, każdego roku z powodu erozji wypłukiwany jest miliard ton gleby, co powoduje szacowaną roczną stratę wydajności rolnictwa wynoszącą 1,25 miliarda euro. Koszty związane z degradacją gleby szacuje się na ponad 50 miliardów euro rocznie.

Dostarczanie danych o glebie będzie wsparciem innowacji, rozwiązań technologicznych i organizacyjnych, zwłaszcza w praktykach rolniczych. Pomoże rolnikom i innym właścicielom gruntów wdrożyć najodpowiedniejsze metody pielęgnacji gleby, a także zwiększyć żyzność gleby i plony, jednocześnie ograniczając zużycie wody i składników odżywczych. Ponadto dane te pozwolą nam lepiej zrozumieć trendy dotyczące suszy, retencji wody i erozji oraz usprawnią zapobieganie klęskom żywiołowym i zarządzanie nimi. Zdrowe gleby i lepsze dane oferują dodatkowe możliwości zarobku dla rolników i zarządców gruntów. Mogą oni być nagradzani za magazynowanie węgla w rolnictwie, otrzymywać płatności za usługi ekosystemowe lub zwiększać wartość zdrowych gleb i produkowanej na nich żywności.

Źródło informacji: komunikat prasowy KE

Czytaj też:

Posiedzenie Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa