Realizacja Programu kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (PGW WP) była nieskuteczna i nie była prawidłowa.

W ramach realizacji Programu, jednostki Wód Polskich w latach 2020–2022 wykonały łącznie 21 zadań o charakterze inwestycyjnym i 239 zadań o charakterze utrzymaniowym. Nastąpiło zwiększenie retencji o około 10,1 mln m3, co stanowiło zaledwie 10,1% planowanej wielkości zwiększenia retencji. Najwyższa Izba Kontroli zauważa, że szczególnie niska skuteczność dotyczyła zadań inwestycyjnych i osiągnięcie jedynie 1,1 mln m3, tj. 1,2% planowanego zwiększenia retencji w stosunku do zaplanowanej, tj. 90,7 mln m3. Z 51 zaplanowanych zadań inwestycyjnych zrealizowano 21 zadań, które dotyczyły 57 urządzeń wodnych.

W 2023 r. kontynuowana była realizacja 30 zadań o charakterze inwestycyjnym, które dotyczyły 242 urządzeń, m.in. były to jazy, zastawki, przepusty z piętrzeniem, stacje pomp, rurociąg z piętrzeniem (na dzień 11 lipca 2023 r., żadne z tych 30 zadań nie zostało jeszcze zakończone, a zakończenie dwóch było planowane do końca roku).

W ramach realizacji zPKZW w latach 2020-2023 (według stanu na 21 lipca 2023 r.) zakończono łącznie 252 zadania utrzymaniowe z 452 zaplanowanych. Prace utrzymaniowe wykonano na 754 urządzeniach wodnych, które w odróżnieniu od zadań inwestycyjnych, znajdujących się w Planie przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS), stanowiły wewnętrzną listę zadań PGW WP, sporządzaną corocznie, zgodnie z bieżącymi potrzebami jednostek terenowych i możliwościami finansowymi Wód Polskich. W efekcie retencja korytowa uległa powiększeniu o niespełna 9 mln m3. W trakcie realizacji było 90 zadań utrzymaniowych, które obejmowały 204 obiekty (m.in. naprawa zastawek, przepustów z piętrzeniem, remont mechanizmu napędowego, remont zastawek i budowli).

Nieskuteczna była realizacja zPKZW dotycząca zadań inwestycyjnych. Przyczyną był przewlekły proces uzyskiwania zgód wodnoprawnych.

Wnioski

Mając na uwadze wyniki kontroli NIK wnioskuje do Ministra Infrastruktury o:

przyśpieszenie prac nad projektem ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy mających na celu wprowadzenie do systemu prawnego rozwiązań, które pozwolą uprościć przygotowanie i realizację przedsięwzięć retencyjnych, a tym samym przyczynią się do poprawy stanu gospodarki wodnej na terenach rolnych;

zintensyfikowanie działań zmierzających do zapewnienia terminowości prowadzonych postępowań administracyjnych w sprawach dotyczących zgód wodnoprawnych, a także w ramach nadzoru nad PGW WP, kontynuowanie działań mających na celu poprawę jakości wniosków o udzielenie zgód wodnoprawnych;

do Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie o:

podjęcie działań mających na celu skuteczne zwiększenie retencji wody poprzez realizowanie zadań inwestycyjnych pozwalających na kształtowanie zasobów wodnych na terenach rolnych, w tym doprowadzenie do poprawy jakości wniosków o udzielenie zgód wodnoprawnych.

Opr. MP na podstawie komunikatu NIK