Posiedzenie Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFISH) w Brukseli 10-11 grudnia 2023 r. było poświęcone ważnym sprawom związanym z rolnictwem i rybołówstwem.

Polskiej delegacji przewodniczyli: sekretarz stanu Janusz Kowalski oraz sekretarz stanu Lech Antoni Kołakowski.

Rolnictwo – najważniejsze tematy
W sprawach rolnych najważniejszymi tematami były: projekt rozporządzenia w sprawie roślin uzyskanych za pomocą niektórych nowych technik genomowych, projekt rozporządzenia w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin oraz sytuacja na rynkach rolnych. Polska wniosła także pod obrady wniosek na temat przygotowania europejskiego rolnictwa do akcesji Ukrainy do UE.

Nowe techniki genomowe
Prezydencja hiszpańska dążyła do wypracowania wspólnego stanowiska tzw. podejścia ogólnego do proponowanego rozporządzenia o nowych technikach genomowych. Jednak na tym etapie prac nie udało się uzyskać poparcia większości p.cz. i Prezydencja zapowiedziała dalsze intensywne prace nad projektem w celu wypracowania kompromisu.

Stanowisko Polski
Sekretarz stanu Lech Antonii Kołakowski, poinformował, że na tym etapie Polska nie popiera projektu rozporządzenia, ponieważ wymaga on wymaga jeszcze dopracowania.
Podziękował jednak prezydencji hiszpańskiej za wysiłek w kierunku wypracowania propozycji kompromisowej.
– Szczególnie ostatni etap prac przyniósł zmianę w projekcie rozporządzenia, której Polska oczekiwała. Dotyczy to umożliwienia zakazywania uprawy roślin NGT 2 oraz zniesienia obowiązkowej koegzystencji – powiedział wiceminister.
Szef polskiej delegacji zwrócił uwagę na potrzebę wyjaśnienia wpływu patentów na sektor hodowlano-nasienny i zapewnienia czystości produkcji ekologicznej przy braku znakowania produktów NGT 1 innych niż nasiona. Jako krok w dobrą stronę uznał propozycję Prezydencji, aby zobligować Komisję Europejską do przygotowania raportu w zakresie wpływu patentowania na sektor hodowli roślin w UE. Jednocześnie stwierdził jednak, że dodanie tego obowiązku w treści rozporządzenia nie niweluje naszych obaw dotyczących monopolizacji rynku nasiennego przez właścicieli patentów, którymi są duże koncerny.
– Nie zostały wskazane rozwiązania, jakie należałoby zastosować gdyby w raporcie został wykazany negatywny wpływ patentów na sektor nasienny – dodał wiceszef resortu rolnictwa.

Sytuacja na rynkach rolnych
Ministrowie omówili najważniejsze zagadnienia związane z sytuacją na rynkach rolnych, wynikające szczególnie z inwazji Rosji na Ukrainę. W tym punkcie obrad ministrowie zapoznali się też z wnioskiem Polski na temat przygotowania europejskiego rolnictwa do akcesji Ukrainy do UE. Ponadto delegacja Rumunii zaprezentowała notę popartą przez Węgry, Włochy, Łotwę, Polskę i Słowację na temat przedłużenia przez KE na 2024 r. derogacji od normy GAEC 7 i GAEC 8.
Stanowisko Polski
Prezentując wniosek Polski, sekretarz stanu Lech Antoni Kołakowski podkreślił, że otwarcie Unii Europejskiej na nowe państwa członkowskie może być strategiczną inwestycją w pokój, stabilizację, bezpieczeństwo i wzrost gospodarczy na całym kontynencie europejskim.
Niemniej jednak należy podjąć niezbędne działania, aby dalsze rozszerzanie UE nie powodowało w obecnych państwach członkowskich obniżenia opłacalności produkcji rolnej, depopulacji obszarów wiejskich oraz porzucania prowadzenia działalności rolniczej.
Poinformował, że Polska domaga się zapewnienia na każdym etapie negocjacji akcesyjnych z państwami kandydującymi do UE ochrony interesów rolników i pozostałych podmiotów sektora rolno-spożywczego z państw członkowskich UE. Stwierdził, że negocjacje akcesyjne powinny być także poprzedzone rzetelną oceną wpływu akcesji na unijne rolnictwo, sektor rolno-spożywczy i pozycję UE w handlu międzynarodowym.
Wiceminister Kołakowski odniósł się też do sytuacji na rynkach rolnych w Polsce. Poinformował o ciągle utrzymujących się problemach na rynku kukurydzy, wynikających z niskich cen i nasycenia rynku, spowodowanego zapasami z poprzedniego sezonu, kiedy do Polski napłynęło dużo kukurydzy z Ukrainy. Poinformował, że Polska planuje wsparcie krajowe tego rynku.
Szef polskiej delegacji zwrócił też uwagą na okresowe problemy na rynku malin oraz na rosnące obawy dotyczące destabilizacji rynku cukru w związku z przewidywanym, wysokim importem do Unii Europejskiej cukru z Ukrainy.
Sekretarz stanu stwierdził, że głównymi czynnikami, które mogą w perspektywie krótko- i średnioterminowej mieć wpływ na marże i rentowność produkcji rolnej to wysokie koszty i napływ produktów rolnych z Ukrainy, przede wszystkim w państwach przyfrontowych.
– Pomimo postępujących obniżek cen nawozów mineralnych nadal są one bardzo drogie w relacji do cen produktów rolnych – dodał wiceminister.
Wiceminister Kołakowski odniósł się też do noty delegacji Rumunii. Stwierdził, zasadne jest utrzymanie w 2024 r. tymczasowych odstępstw od norm GAEC 7 i 8, umożliwiających rolnikom większą elastyczność w podejmowaniu decyzji produkcyjnych. Opowiedział się za całkowitym wyłączeniem ze stosowania normy GAEC 7 oraz wyłączeniem od stosowania normy GAEC 8 umożliwiającym prowadzenie produkcji na ugorach.

Zrównoważone stosowanie środków ochrony roślin
Prezydencja hiszpańska przedstawiła sprawozdanie z postępu prac nad wnioskiem dotyczącym rozporządzenia w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin. Podkreśliła swoje starania na rzecz wypracowania kompromisowego tekstu, który finalnie nie znalazł poparcia państw członkowskich. Ponadto wspomniała o wynikach głosowania w Parlamencie Europejskim, który odrzucił projekt w pierwszym czytaniu. KE wyraziła wolę do dalszych prac nad tym wnioskiem legislacyjnym.

Stanowisko Polski
Sekretarz stanu Lech Antonii Kołakowski wyraził opinię, że po półtora roku prac nad projektem budzi on nadal szereg wątpliwości i zastrzeżeń, zarówno pod względem merytorycznym, jak i prawnym.
– Nie akceptujemy zaproponowanych celów redukcyjnych dotyczących środków ochrony roślin. Nie możemy zaakceptować wiążących celów unijnych oraz związanych z nimi niejasnych kompetencji dla Komisji Europejskiej do wydawania państwom członkowskim rekomendacji dotyczących zwiększenia poziomu ambicji – powiedział wiceminister Kołakowski.
W odniesieniu do obszarów wrażliwych wiceminister poinformował, że postulujemy podejście oparte na ocenie ryzyka zamiast wprowadzania horyzontalnych ograniczeń. Sekretarz stanu podkreślił, że przepisy powinny być jednoznaczne i precyzyjne dla interesariuszy oraz nie mogą powodować nadmiernych obciążeń.
Wiceszef polskiego resortu rolnictwa stwierdził, że Polska nie dostrzega obecnie w projekcie wartości dodanej i kontynuowanie prac nad projektem utraciło sens, ponieważ nie daje on szans na osiągnięcie kompromisu.

Plany strategiczne WPR – podsumowanie
Ministrowie wymienili poglądy na temat planów strategicznych i omówili wyzwania związane z ich wdrażaniem. W szczególności podkreślili potrzebę stabilności i przewidywalności dla rolników, podkreślając znaczenie uproszczenia i ułatwienia procesu wprowadzania zmian do planów strategicznych. W tym punkcie delegacja Słowacji przedstawiła też swoją notę na temat konwergencji zewnętrznej. Pod notą podpisały się też Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska i Rumunia.
Sygnatariusze noty wezwali KE do wzmocnienia pozycji rolników poprzez pełną konwergencje zewnętrzną płatności bezpośrednich, gwarantując tym samym sprawiedliwy poziom dochodów beneficjentów i przyczyniając się do stabilizacji dochodów sektora. Ponadto wezwali do oceny wpływu utrzymujących się rozbieżności w płatnościach bezpośrednich na rolników w UE w świetle wszystkich wyzwań stojących przed nimi.

Stanowisko Polski
Sekretarz stanu Lech Antonii Kołakowski poinformował, że podzielamy przedstawioną przez prezydencję ocenę pierwszego roku wdrażania planów strategicznych i wyzwań związanych z uruchamianiem wsparcia.
Szef polskiej delegacji stwierdził, że w przypadku nowych interwencji istotne jest przeprowadzenie dobrej kampanii informacyjnej. Wyniki naszych naborów dla ekoschematów pokazują to wyraźnie.
– Jednocześnie nowy sposób wdrażania i wysokie ambicje środowiskowo-klimatyczne nakładają na rolników wiele nowych obowiązków. Konieczne jest więc zapewnienie odpowiednio wysokich środków na wsparcie, aby sprostali oni tym wyzwaniom – dodał sekretarz stanu.
Szef polskiej delegacji podkreślił, że konieczna też jest szybka i elastyczna reakcja na pojawiające się wyzwania i kryzysy, ponieważ brak możliwości takiej reakcji może mieć wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe Europy. Wiceminister stwierdził, że dobrym rozwiązaniem, umożliwiającym odpowiednią reakcję, jest istniejąca dla II filaru WPR możliwość wprowadzania zmian Planu, które nie wpływają na założone wskaźniki rezultatu.
Naszym zdaniem należy wprowadzić takie rozwiązanie dla wszystkich interwencji Planu, szczególnie dla płatności bezpośrednich. Postulujemy też zwiększenie liczby zmian merytorycznych Planu w danym roku, szczególnie z uwagi na dynamiczną sytuację przy wdrażaniu interwencji I filara WPR.
Odnosząc się do noty delegacji Słowacji, wiceminister Kołakowski podkreślił, że od lat wskazujemy na problemy, jakie wynikają z różnic w wysokości płatności bezpośrednich pomiędzy państwami.
– Dotychczasowe rozwiązania przewidywały stopniowe i powolne wyrównywanie. Ten proces trwa zbyt długo. Dodatkowo państwa mające stawki niższe od średniej są niejako zmuszane do wdrażania rozwiązań zmniejszających różnice poziomu wsparcia, jak transfer środków z II filaru WPR czy dodatkowe wsparcie krajowe – dodał wiceminister Kołakowski.
Wiceminister dodał, że oczekiwania państw o stawkach płatności poniżej średniej UE są uzasadnione.
– Dlatego popieramy wezwanie do pełnej konwergencji zawarte w słowackim dokumencie. Uważamy też, że konieczne jest inne podejście do sfinansowania kosztów konwergencji od dotychczas stosowanych – podsumował sekretarz stanu.

Pakiet ws. dobrostanu zwierząt
Komisja zaprezentowała krótko trzy dokumenty: projekt dotyczący dobrostanu zwierząt w trakcie transportu, propozycję legislacyjną w zakresie utrzymywania psów i kotów w celach komercyjnych oraz odpowiedź KE na inicjatywę obywatelską pt. „Fur Free Europe”.

Stanowisko Polski
Sekretarz stanu Lech A. Kołakowski podkreślił, że Polska oczekuje, że propozycje legislacyjne Komisji Europejskiej w zakresie dobrostanu zwierząt będą precyzyjne i umożliwią ich stosowanie przez rolników w sposób nie budzący wątpliwości. Wiceminister stwierdził, że powinny one jasno określać zakres aktów delegowanych i wykonawczych, aby uniknąć nieproporcjonalnych ekonomicznych lub administracyjnych obciążeń dodawanych na późniejszych etapach.
Dodatkowo sekretarz stanu podkreślił, że propozycje te powinny być oparte o rzetelną ocenę wpływu, obejmującą zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki wprowadzenia nowych regulacji. Szef polskiej delegacji dodał, że za priorytet należy uznać uwzględnienie odpowiednio długich okresów przejściowych pozwalających na dostosowanie produkcji zwierzęcej w poszczególnych państwach członkowskich UE do nowych wymagań.

Spotkania na marginesie posiedzenia Rady
Z inicjatywy Słowacji na marginesie posiedzenia Rady odbyło się spotkanie 5 państw przyfrontowych tj. Polski, Bułgarii, Rumunii, Słowacji i Węgier.
Ministrowie rozmawiali o aktualnej sytuacji na rynkach rolnych w kontekście importu produktów rolnych z Ukrainy.

Źródło informacji: gov.pl/MRiRW