I do czego to zmierza? Kiedy rolnictwo objęto polityką klimatyczną i jakie przepisy to określają? Jakie są cele redukcyjne gazów cieplarnianych w sektorze rolnictwa? – zapytali posłowie w interpelacji.

A odpowiedzi – w imieniu Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Klimatu i Środowiska, które dodało swoje informacje – udzielił wiceminister rolnictwa Stefan Krajewski.

Dowiadujemy się z niej, że redukcja gazów cieplarnianych (GHG) była już celem Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) i Protokołu z Kioto (PzK), których Polska jest sygnatariuszem, odpowiednio od 1994 roku i od 2002 roku.

Protokół z Kioto był przyjęty w grudniu 1997 roku. W pierwszym okresie zobowiązań Polska podjęła się zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 6% w latach 2008 – 2012. W drugim okresie zobowiązań w latach 2013 – 2020, Polska realizowała cel redukcyjny 20% wspólnie z Unią Europejską, jej państwami członkowskimi oraz Islandią. Od czasu, kiedy w maju 2004 roku Polska została członkiem Unii Europejskiej, wraz z innymi państwami członkowskimi oraz Komisją Europejską współtworzy politykę klimatyczno-energetyczną UE, angażując się w negocjacje prowadzone przez wszystkie państwa członkowskie na forum Konwencji Klimatycznej.

Unia Europejska w perspektywie długoterminowej już w 2014 roku uzgodniła swoje cele redukcyjne na 2030 rok – całkowite i w podziale na EU ETS (emisje objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji) i non-ETS (nieobjęte tym systemem).

„W systemie EU ETS obejmującym duże instalacje przemysłowe i energetyczne, emisje są limitowane na poziomie całej Unii, a nie na poziomie poszczególnych państw; obowiązuje obecnie cel redukcji. Natomiast prawo UE nakłada na państwa członkowskie, w tym również Polskę, limity emisji w non-ETS, obejmującym transport, spalanie paliw w sektorze komunalnym i rolnictwo. Uzgodniono, że w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku w sposób najbardziej racjonalny pod względem kosztów należy ustalić dwa osobne cele: dla EU ETS 43% oraz dla non-ETS 30% w stosunku do 2005 roku” – podaje ministerstwo i dodaje, że dwa kluczowe elementy pakietu energetyczno-klimatycznego, mające doprowadzić do osiągnięcia ambitnych celów Unii Europejskiej w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych i energii w okresie 2013-2020 stanowiły: tzw. dyrektywa EU ETS (ang. Emission Trading Scheme) oraz tzw. decyzja ESD (ang. Effort Sharing Decision).

Są jeszcze przepisy polskie:

„Decyzję ESD powiązano z szeregiem uszczegóławiających rozporządzeń, regulujących m.in. sprawy monitorowania, raportowania i sprawozdawczości dotyczących wielkości emisji w obszarze non-ETS. Przepisy decyzji zostały transponowane do polskiego prawodawstwa krajowego poprzez wprowadzenie ich do ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych.

W okresie 2021-2030 kwestie dotyczące sektorów non-ETS zostały uregulowane przez akt będący następcą ESD, tzw. rozporządzenie ESR (ang. Effort Sharing Regulation ), uzgodnione w 2018 r. z udziałem Polski. Zgodnie z ESR, krajowy cel redukcyjny dla Polski w obszarze non-ETS do 2030 r. określono na poziomie -7% względem 2005 r.”

Ale to jeszcze nie kończy zmian – unijne cele stały się bardziej ambitne w 2021 roku:

„Dążenie do osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do połowy bieżącego stulecia zostało zapisane jako unijny cel w Europejskim prawie o klimacie (European Climate Law), ogłoszonym jako rozporządzenie w 2021 r. Klimatyczny cel pośredni na 2030 r. przyjęto na poziomie co najmniej -55%. Zgodnie z tym prawem Komisja ogłosiła w lipcu 2021 r. pakiet legislacyjny ‘Fit for 55‘. Składa się on z kilkunastu propozycji aktów prawnych, które uszczegóławiają osiąganie wspólnego celu, określają podział zobowiązań i wysiłków pomiędzy państwa członkowskie, ustalają procedury i sposoby kontroli. W wyniku negocjacji w ramach Rady Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej, doszło do przyjęcia proponowanych regulacji, w tym znowelizowano rozporządzenie ESR (nESR). Podniesiono cele redukcyjne na 2030 r. dla systemu EU ETS z -43% do -62% w stosunku do 2005 r. oraz w obszarze non-ETS z – 30% do -40% w stosunku do 2005 r. Znowelizowane w 2023 r. rozporządzenie nESR, w ramach wspólnego dla całej Unii Europejskiej celu redukcyjnego na 2030 r., przydziela poszczególnym państwom członkowskim ich indywidualne cele krajowe na poziomie od 0% do -50% w stosunku do poziomu z 2005 r. Cel redukcyjny dla Polski na 2030 rok wynosi -17,7% w stosunku do 2005 r.”

Ministerstwo podkreśla, że nie istnieje akt prawny wprowadzający cel redukcyjny dotyczący emisji gazów cieplarnianych dla sektora rolnego.

To „rozporządzenie (UE) 2018/842 w sprawie wiążących rocznych redukcji emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie od 2021 r. do 2030 r. (…) tzw. rozporządzenie ESR określa zobowiązania redukcyjne łącznie dla 4 sektorów gospodarki, tj. sektora komunalno-bytowego, transportu, rolnictwa i gospodarki odpadami. Rozporządzenie to zostało znowelizowane rozporządzeniem (UE) 2023/857 w lipcu 2023 r. Po nowelizacji cel redukcyjny dla Polski łącznie dla 4 wymienionych sektorów wynosi -17,7% w stosunku do poziomu z roku 2005 r.”

Pozostaje jeszcze jedna informacja: „Polska złożyła 14 lipca 2023 r. do Trybunału Sprawiedliwości UE skargi na rozporządzenie ESR oraz LULUCF wchodzące w skład pakietu legislacji unijnej dotyczącej celów klimatycznych (Fit for 55). Polskie skargi pozostają w mocy (znajdują się na etapie procedury pisemnej w TSUE). Obecnie nie ma decyzji Rządu w sprawie wycofania przedmiotowych skarg” – zapewnił wiceminister Stefan Krajewski.

Czytaj też:

Rolnictwo a unijne cele klimatyczne

Rolnictwo a unijne cele klimatyczne