Czy nowe przepisy odstraszą przed niezgodnym z prawem wprowadzaniem do obrotu produktów nawozowych?

9 września do Sejmu trafił rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o nawozach i nawożeniu, który dotyczy wdrożenia do polskiego porządku prawnego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w zakresie produkcji i obrotu produktami nawozowymi poprzez zmiany przepisów wyznaczających organy nadzoru rynku produktów nawozowych UE i zakres ich kompetencji oraz przepisów dotyczących kar za naruszenie norm rozporządzenia.

Zmiany na okres przejściowy

Projekt ma na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1009, które zastąpiło dotychczas obowiązujące rozporządzenie nr 2003/2003, rozszerzając jednocześnie katalog produktów nawozowych objętych prawem wspólnotowym, a także nakładając na państwa członkowskie obowiązek organizacji i wyznaczenia w tym zakresie organów nadzoru rynku oraz odpowiedniego systemu sankcyjnego.

I chociaż – jak podano w uzasadnieniu projektu ustawy – ustawa o nawozach i nawożeniu nie realizuje już w pełni swojej funkcji regulacyjnej, a nad projektem nowej ustawy są już prowadzone prace, zaproponowane przepisy są konieczne jako wprowadzające unijne uregulowanie.

W projekcie dostosowano dotychczasowe kompetencje organów, które dotąd wykonywały zadania określone w zmienionym rozporządzeniu nr 2003/2003, do obowiązków wynikających z przepisów nowego rozporządzenia nr 2019/1009, a także określono sprawy z zakresu udostępniania na rynku produktów nawozowych UE nieuregulowane w zmienionym rozporządzeniu, takie jak przeprowadzanie kontroli jakości i zgodności oznakowania tych produktów oraz ich właściwego stosowania oraz przechowywania.

W nowym unijnym rozporządzeniu rozszerzono katalog produktów nawozowych, który obejmuje teraz nie tylko nawozy mineralne, ale także wszystkie inne produkty nawozowe, takie jak: podłoża do upraw, biostymulatory, polepszacze gleby, inhibitory, w tym organiczne i mikrobiologiczne, charakteryzujące się działaniem stymulującym wzrost roślin oraz poprawę jakości gleby.

W przeciwieństwie do innych przepisów UE, nowe rozporządzenie nie narusza możliwości uregulowania przez ustawodawcę statusu prawnego tych samych produktów w przepisach krajowych, umożliwiając tym samym równoległe wprowadzanie do obrotu produktów nawozowych, które nie będą podlegały prawu wspólnotowemu.

Ale projekt ustawy nie zawiera zmian w zakresie wprowadzania do obrotu produktów regulowanych prawem krajowym, lecz dostosowuje i określa na nowo właściwość organów w odniesieniu do nadzoru nad produktami nawozowymi objętymi prawem wspólnotowym.

Wymagania unijne i krajowe

Projektowana ustawa wprowadza odrębne od przepisów krajowych wymagania dla produktów i uzależnia ich wprowadzenie do obrotu od spełnienia tych wymagań potwierdzonych przez jednostki oceniające zgodność.

Rozporządzenie nr 2019/1009 wprowadza wymaganie objęcia produktów nawozowych UE zasadami przewidzianymi dla produktów podlegających europejskiemu ustawodawstwu harmonizacyjnemu – podano. Produkty, wobec których stosuje się te zasady, są przedmiotem oceny zgodności z właściwymi przepisami Unii Europejskiej (UE) i są oznaczane znakiem CE, a także podlegają nadzorowi określonemu w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020.

Rozporządzenie nr 2019/1009 w przepisach przejściowych określa również status prawny nawozów oznaczonych znakiem „NAWÓZ WE”, które zostały wprowadzone do obrotu przed dniem 16 lipca 2022 r. – produkty te będą mogły po tym dniu dalej podlegać dystrybucji, nie będzie już jednak możliwości ich wprowadzania do obrotu. Pozostawiono natomiast konieczność nadzoru nad tymi nawozami.

Do projektu wprowadzono również propozycje przepisów wskazujących ogólne zasady dotyczące stosowania, przechowywania i przewozu produktów nawozowych UE.

Kto i co nadzoruje

Ocena zgodności produktów nawozowych UE będzie przeprowadzana przez producentów i przez upoważnione jednostki, które będą notyfikowane Komisji Europejskiej i pozostałym państwom członkowskim. Organem notyfikującym jest minister właściwy do spraw gospodarki. Ocenę oraz monitorowanie tych jednostek powierzono Polskiemu Centrum Akredytacji.

Wojewódzcy inspektorzy ochrony roślin i nasiennictwa będą organami nadzoru rynku, przeprowadzającymi kontrole dotyczące zgodności produktów nawozowych UE z przepisami nowego rozporządzenia. W projekcie ustawy zaproponowano dodanie do ustawy o nawozach i nawożeniu przepisów określających ich uprawnienia.

Organem sprawującym nadzór nad udostępnianiem nawozów WE na rynku, w tym kontrolującym ich jakość i zgodność z uchylonym rozporządzeniem, będzie Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, która będzie sprawowała ten nadzór w sposób analogiczny do nadzoru nad produktami nawozowymi UE.

Jednostką przeprowadzającą kontrolę stosowania i przechowywania produktów nawozowych UE oraz nawozów oznaczonych znakiem „NAWÓZ WE” będzie Inspekcja Ochrony Środowiska.

„Nawozowe produkty mikrobiologiczne” nowe na rynku

Stosowanie nawozowych produktów mikrobiologicznych, które mogą ograniczyć wielkość stosowanych dawek nawozów przez zwiększenie przyswajalności składników pokarmowych w glebie, ma być sposobem na zaradzenie trudnościom z dostępem do nawozów mineralnych.

Nie będą podlegały obowiązkowi uzyskania pozwolenia na wprowadzanie do obrotu i nie będą mogły być zamieszczone w wykazie prowadzonym przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi, ale trafią do dodatkowego wykazu nawozowych produktów mikrobiologicznych, który będzie miał charakter wyłącznie informacyjny i będzie ułatwiał rolnikom wybór i korzystanie z tych produktów.

Kary nowe i wyższe

Zamiast opłat sankcyjnych i kar grzywny dotyczących wprowadzania do obrotu oraz kontroli jakości nawozów i środków wspomagających uprawę roślin zaproponowano system kar pieniężnych nakładanych przez organy nadzoru rynku w formie decyzji administracyjnych.

Kary za naruszenie przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu w zakresie stosowania, przechowywania i przewozu nawozów i środków wspomagających uprawę roślin zostały utrzymane w dotychczasowym brzmieniu, ale wysokość kar została podwyższona i dostosowana do obecnej sytuacji na rynku produktów nawozowych.

Dla przykładu:

– kto wprowadza do obrotu nawozy lub środki wspomagające uprawę roślin niezgodnie z warunkami określonymi w przepisach musi liczyć się z koniecznością wycofania ich z rynku na własny koszt i z utratą osiągniętej korzyści majątkowej (jednak zapłaci nie mniej jak 5 tys.);

–  kto deklaruje nieprawdziwe wymagania jakościowe danego nawozu albo środka podlega karze pieniężnej w wysokości od 2000 do 50 000 zł;

– nawet dwa razy więcej kary grozi temu, kto wprowadza do obrotu nawozy lub środki wspomagające uprawę roślin niespełniające wymagań jakościowych;

– kto nie umieszcza oznakowania CE na produkcie nawozowym UE przed wprowadzeniem do obrotu tego produktu podlega karze pieniężnej w wysokości od 2000 do 150 000 zł.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Jutro projektem zajmie się komisja sejmowa.

Projekt