Informację publiczną trzeba mu przekazać – albo publikując ją samemu w Biuletynie Informacji Publicznej, albo odpowiadając na złożony wniosek.

I samorządy mają tę wiedzę, gorzej z realizacją.

Jak ustaliła NIK, większość z zadań dotyczących udostępniania informacji publicznej samorządy realizowały prawidłowo. „Wykryte przez NIK nieprawidłowości dotyczyły przyjętych w samorządach regulacji ograniczających dostęp do informacji publicznej, jej nieterminowego udostępniania na wniosek, a także nieudostępniania lub niewłaściwego udostępniania informacji publicznej w BIP” – podaje izba po kontroli przeprowadzonej w czterech urzędach marszałkowskich, czterech starostwach i ośmiu urzędach gmin.

NIK podaje, że wszystkie skontrolowane jednostki samorządu terytorialnego (16 jst) w latach 2020-2022 były przygotowane do realizacji obowiązków z zakresu udostępniania informacji publicznej, ale w siedmiu jst przyjęto rozwiązania ograniczające dostęp do informacji publicznej.

„Niezamieszczanie lub nieterminowe zamieszczanie niektórych informacji publicznych na stronach BIP wszystkich skontrolowanych jst było, w ocenie NIK, działaniem nieprawidłowym i nierzetelnym.

Brak zamieszczania przez 15 skontrolowanych jednostek przy niektórych informacjach metadanych, wymaganych przepisami udip, nie pozwalał na weryfikację ich prawidłowości i aktualności.

Niektóre samorządy nie udostępniły odpowiedzi na wnioski lub udostępniły je z opóźnieniem” – podała NIK.

I właśnie informacje udzielane na wniosek okazują się wciąż dużym problemem – przede wszystkim z powodu żądania odpłatności za ich udzielenie: siedem samorządów przyjęło regulacje ograniczające dostęp do informacji publicznej poprzez wprowadzenie zapisów o jej odpłatności, co potem zniesiono.

W latach 2020–2022 (do końca marca) do skontrolowanych jednostek wpłynęło łącznie 5.713 wniosków o udostępnienie informacji publicznej, z czego informacje udostępniono w 5.384 przypadkach. Tylko niewielki procent wniosków skutkował wydawaniem decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej (w kolejnych latach objętych kontrolą było to odpowiednio 2,3 proc., 3,5 proc. i 1,3 proc.).

NIK zwraca też uwagę, że nie wszystkie informacje były udostępniane niezwłocznie, jak nakazują przepisy.

We wnioskach pokontrolnych do organów jednostek samorządu terytorialnego NIK wystąpiła o:

– wyeliminowanie regulacji ograniczających dostęp do informacji publicznej, w tym ustanawiających obowiązek wniesienia opłat za jej udostępnienie;

– podjęcie działań w celu zapewnienia udostępniania informacji publicznych w sposób i terminach określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej, ustawach ustrojowych i rozporządzeniu BIP.

Sformułowano też wniosek do rządu o podjęcie działań legislacyjnych w celu określenia w ustawie o dostępie do informacji publicznej definicji legalnej pojęcia „informacja przetworzona”.