Wybory w Polsce odbędą się w niedzielę 9 czerwca, ale w Unii Europejskiej zaczynają się już 6 czerwca.

To niejedyna różnica między krajami członkowskimi. Każdy z nich organizuje wybory „po swojemu”, a w efekcie utworzy się parlament, który i w celach, i w działaniu jest inny niż sejmy krajów członkowskich.

Przede wszystkim trzeba przypomnieć, że Parlament Europejski nie stanowi prawa w takim sensie, jak polski Sejm, a je współtworzy. PE decyduje wspólnie z Radą UE o przepisach dotyczących niektórych dziedzin (np. gospodarka, ochrona środowiska, bezpieczeństwo żywności, swoboda podróżowania). Ważną funkcją PE jest kontrola innych unijnych instytucji. To PE uchwala wieloletnie plany budżetowe i coroczne budżety (choć lepiej tu mówić o planach finansowych – UE nie ma własnego budżetu) UE. Parlament wybiera przewodniczącego Komisji Europejskiej i zatwierdza skład Komisji (wcześniej przesłuchując kandydatów na komisarzy). Może też odwołać komisję. PE powołuje też Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Wybory – ordynacje własne

Każde z państw członkowskich wybiera europosłów według własnej ordynacji wyborczej. Na poziomie europejskim określono tylko czas (teraz to  cztery dni, w których odbywają się wybory), obowiązuje zasada proporcjonalności (liczba posłów i posłanek do PE wybranych z danej partii politycznej jest proporcjonalna do liczby otrzymanych przez nią głosów) oraz maksymalna wysokość progu wyborczego (5 proc.).

Obywatele UE mieszkający w innym kraju UE mogą w nim głosować i kandydować w wyborach.

Posłem może zostać osoba, która ma co najmniej 21 lat i od 5 lat mieszka w kraju UE.

Wybierać – w Polsce – można mając 18 lat, w czterech krajach UE ten wiek obniżono obecnie do 16 lat.

W wyborach biorą udział krajowe partie polityczne, które tworzą komitety wyborcze. Taki komitet może też utworzyć grupa obywateli niebędąca partią.

Zgodnie z polskim kodeksem wyborczym, „Posłowie do Parlamentu Europejskiego są przedstawicielami narodów państw Unii Europejskiej; nie są związani żadnymi instrukcjami i nie mogą być odwołani.”

Jest więc dużo miejsca na działania poszczególnych państw – od określenia podziału na okręgi wyborcze poczynając, na „przypisaniu” do nich poszczególnych kandydatów kończąc.

Czytaj też:

Wybory do Parlamentu Europejskiego za 47 dni

Po wyborach

W PE nowi posłowie utworzą grupy. Grupę może tworzyć co najmniej (teraz) 23 europosłów, wybranych w co najmniej (teraz) siedmiu państwach członkowskich.

Grupy są odpowiednikami klubów poselskich w parlamentach narodowych.

W ustępującym PE takich grup było osiem:

EPL – Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) 176 mandatów

S&D – Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim 139 mandatów

Renew Europe – Grupa Renew Europe 102 mandaty

Zieloni/WSE – Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie 72 mandaty

EKR – Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy 69 mandatów

ID – Grupa Tożsamość i Demokracja 49 mandatów

The Left – Grupa Lewicy w Parlamencie Europejskim – GUE/NGL 37 mandatów

NI – Niezrzeszeni 61 mandatów.

A czy wyborca przestaje mieć wpływ na „swojego” europosła?

PE bywa nazywany głosem obywateli w UE – tylko w tej instytucji europejskiej obywatele mają wpływ na wybór poszczególnych osób ich reprezentujących.

Obywatel państwa członkowskiego UE może słać do PE np. wniosek o przedstawienie projektu aktu prawnego (EIO, czyli Europejska Inicjatywa Obywatelska), może zwrócić się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, może wreszcie wystąpić z petycją – w formie skargi lub wniosku.

Obywatel może wreszcie wybrać się do PE z zamiarem zademonstrowania swojego niezadowolenia – co zaplanowano też na dziś w Brukseli. Jadą do niej (protest rozpocznie się w południe) przedstawiciele rolników, m.in. z Polski.

Dzisiejszą demonstrację zbojkotowało jednak wiele rolniczych organizacji, traktując ją jako przedwyborcze zwarcie szeregów prawicy.

Tak czy inaczej – wybory do PE w Polsce za 4 dni.