„Zasada kadencyjności i ustalonego czasu kadencji jest fundamentalna dla państwa demokratycznego” – podają autorzy ekspertyzy przygotowanej dla Senatu i proponują skrócenie kadencji Sejmu.

Senat otrzymał ustawę z 29 września 2022 r. o przedłużeniu kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego, która 30 września 2022 r. została skierowana do Senatu w celu dalszego procedowania – i zamówił do niej ekspertyzę prawną.

Więcej o przyjętych w Sejmie rozwiązaniach:

Wyjątkowo długa kadencja samorządów

Jej autorzy nie znaleźli żadnego argumentu za przedłużeniem kadencji samorządów i opóźnieniem wyborów.

Jak podają, projekt poselski nie był z nikim konsultowany, nie poparto go też żadnymi argumentami naukowymi. Ustawa jest sprzeczna z Konstytucją.

„Po pierwsze, ustawa nie prowadzi do osiągnięcia zakładanych celów. W świetle lakonicznego uzasadnienia projektu, niepopartego żadnymi badaniami empirycznymi ani konsultacjami z podmiotami zainteresowanymi czy organizacjami eksperckimi, nie można w ogóle stwierdzić, że przewidywane przez projektodawcę skutki w ogóle wystąpią” – zauważają. Jak podkreślają, podawane „zagrożenia mają charakter czysto hipotetyczny nie tylko co do rozmiaru ich wpływu na funkcjonowanie państwa, ale również – samej materializacji niekorzystnych zdarzeń. Dodać należy, że kumulacja terminów kilku wyborów bądź wyborów i referendów w jednym roku występowała w Polsce wielokrotnie (1990, 1997, 2005, 2010, 2015, 2019) – bez negatywnych skutków, którym ma zapobiegać ustawa”.

Poza tym, w razie trwającej innej kampanii wyborczej i ciszy wyborczej w wyborach innego organu, prymat należy przyznać przepisom ustanawiającym ciszę wyborczą.

„Po drugie, wymienione przez projektodawcę argumenty, które mają przemawiać za wydłużeniem kadencji organów JST, nie odwołują się do wartości, które miałyby pierwszeństwo wobec zasady kadencyjności. (…) Zasada kadencyjności i ustalonego czasu kadencji jest fundamentalna dla państwa demokratycznego. Interes obywateli w stabilności trwania instytucji demokratycznych przez czas określony na początku kadencji, a także zaufanie obywateli do państwa oraz możliwość politycznej weryfikacji osób wybranych w poprzednich wyborach, są wartościami bez wątpienia ważniejszymi, kluczowymi z punktu widzenia ustroju Rzeczypospolitej” – podają autorzy ekspertyzy.

Ich zdaniem niekorzystnym skutkom wskazywanym przez autorów projektu można zapobiec  przez działania konstytucyjne: „Przede wszystkim wybory mogą odbyć się w rozsądnym odstępie czasowym (przekraczającym miesiąc) w przypadku odpowiedniego ukształtowania kalendarzy wyborczych. Niezależnie od tego rozwiązania, mając na uwadze treść art. 98 ust. 3 Konstytucji RP, Sejm może podjąć uchwałę o skróceniu swojej kadencji, tak, aby nowe wybory parlamentarne odbyły się z większym, uznanym przez Sejm za stosowne, wyprzedzeniem”.