W szczególności tych sołtysów, którzy pełnili swoje funkcje przed 1990 rokiem – o ile tylko ich kadencja kończyła się już po wejściu w życie ustawy z 8 marca 1990 roku?

Wygląda na to, że gdy opadł wyborczy kurz, nie jest już potrzebne gromadzenie tylko swoich – trzeba ukłonić się wszystkim, albo prawie wszystkim. I próbuje to zrobić grupa posłów PiS, reprezentowanych przez niedawnego ministra Roberta Telusa.

Przedkładają nowelizację do dopiero co (z 26 maja 2023) uchwalonej ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa.

W projekcie określono czas pełnienia funkcji sołtysa, uprawniający do otrzymania dodatku, jako „okres nie krótszy niż 90 miesięcy”. Teraz w obowiązującej ustawie jest mowa o pełnieniu funkcji „przez okres co najmniej dwóch kadencji nie mniej niż przez 8 lat”.

I to zmiana dość oczywista. Zastanówmy się nad drugą propozycją.

Sołtys „ważny” od 26 maja 1990 r.

Ważniejszy jest drugi warunek niezbędny do otrzymania dodatku, który chcą – jak przynajmniej deklarują – zmienić projektodawcy.

Teraz chcą, aby emerytalny dodatek dla sołtysów mogli dostać także ci, którzy pełnili funkcję sołtysa przed 1990 rokiem – wystarczy, aby ten zaszczyt spotkał ich i po 1990 roku, i to niekoniecznie w postaci ponownego wyboru, wystarczy zakończenie kadencji np. w maju 1990 r.

Jak się więc okazuje, wybór na mocy nowych przepisów nie jest już dla posłów PiS bardzo ważny – teraz ma wystarczyć zakończenie kadencji po wejściu w życie ustawy z 8 marca 1990 roku (weszła w życie 27 maja 1990), a więc po wejściu w życie ustawy o samorządzie gminnym.

Intencje wyraźne – i tylko one są godne odnotowania. Bo zmiana w sumie niewielka. A czy w ogóle zmiana?

I teraz zaliczano okres wcześniejszego pełnienia funkcji, o ile kadencja kończyła się po 26 maja 1990 roku. Na stronie internetowej MRiRW wyjaśniono to wprost, odpowiadając na pytanie:

„Od roku 1976 pełniłem funkcję sołtysa przez 4 kadencje, z których ostatnią zakończyłem w roku 1992. Czy przysługuje mi dodatek do emerytury?

Tak. Świadczenie przysługuje ponieważ w dniu 27 maja 1990 r. i po tej dacie była pełniona funkcja sołtysa.”

A więc czy proponowana nowelizacja jest w ogóle potrzebna?

W obowiązującej ustawie czytamy, że do czasu pełnienia funkcji „wlicza się również okres pełnienia funkcji sołtysa na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, jeżeli osoba ta następnie pełniła funkcję sołtysa na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.”

Projekt nowelizacji natomiast zakłada możliwość zaliczenia tego okresu „jeżeli osoba ta pełniła funkcję sołtysa po wejściu w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym”.

Jak tłumaczą projektodawcy w uzasadnieniu, dodatek ma przysługiwać także tym wybranym na starych zasadach (a więc już słabnie magiczność przemian samorządowych z 1990 r.) – chodzi tylko o to, aby ich kadencja (a czas trwania kadencji sołtysa zależy tylko od gmin i jest  bardzo różny) przeciągnęła się poza 8 marca 1990 r.

A więc będzie tak, jak jest?

Czy cała nowość polega na uświadomieniu sobie w pełni intencji zapisu ustawowego, który już teraz ominął tych najbardziej twardo nastawionych do sołtysów sprzed 1990 roku?

Tylko po co w ogóle jest potrzebne ustawianie przedziału 1990 roku? Po co było ono kiedykolwiek przyjęte wobec osób działających społecznie, a nie politycznie?

Nowelizacja ma być następstwem postulatów zgłaszanych do MRiRW, jak podano w uzasadnieniu. Czy na pewno postulaty te nie dotyczyły objęcia dodatkiem wszystkich długoletnich sołtysów, bez względu na to, kiedy pełnili swoją funkcję?

Trochę późna reakcja autorów uregulowania, zważywszy wiek osób, których dotyczy nowelizacja.

Osoby, którym odmówiono dodatku, będą mogły ponownie złożyć wnioski o jego przyznanie. Nie podano, czy z wyrównaniem za okres, w którym – ewentualnie – odmówiono im świadczenia…

Dodatek wynosi 300 zł, kwota świadczenia podlega corocznej waloryzacji od dnia 1 marca.  W 2024 roku ma na niego trafić do 162 852 000 zł.