Ekoschematy mają zastąpić w WPR dotychczas realizowane zazielenienie. Od 2023 roku, aby otrzymać płatność ekologiczną, trzeba spełnić dodatkowe warunki. Łączenie ekoschematów jest ograniczone.

„Ekoschematy to dobrowolne dla rolników systemy płatności za realizację praktyk korzystnych dla środowiska i klimatu oraz dobrostanu zwierząt, które wykraczają ponad wymogi określone w warunkowości. Instrument ten został tak zaprojektowany, aby w jak największym stopniu realizować korzyści środowiskowe, a zarazem zachęcić rolników do aktywnego zaangażowania się w realizację działań na rzecz ochrony środowiska i klimatu” – podano w Planie Strategicznym dla WPR do 2027 roku.

Mechanizm dostosowawczy

Ponieważ budżet na ekoschematy jest ograniczony, zdecydowano o wprowadzeniu mechanizmu dostosowawczego, w przypadku realizacji większej ilości ekoschematów na tej samej powierzchni, co będzie miało zastosowanie jedynie w sytuacji dużego zainteresowania realizacją ekoschematów i braku ( ze względu na ograniczony budżet) środków przeznaczanych na te cel.

„Zakłada on, że w sytuacji, gdy z deklaracji rolników będzie wynikało, że realizacja ekoschematów przekroczy przyjęte szacunki i będzie to spowodowane m.in. realizacją co najmniej dwóch lub większej ilości ekoschematów na tej samej powierzchni (działce), redukcja stawki planowanej będzie zastosowana w pierwszej kolejności w stosunku do kolejnych ekoschematów tak, żeby stawka w pełnej wysokości była przyznawana co najmniej za jeden ekoschemat o najwyższej stawce. Stawki w odniesieniu do kolejnych ekoschematów na tej samej powierzchni będą proporcjonalnie zmniejszane w granicach ustalonych stawek minimalnych”.

Dla środowiska, klimatu i kieszeni

Ekoschematy to zobowiązania dobrowolne, co do zasady roczne. Ich celem jest stworzenie zachęt do realizacji korzystnych praktyk dla środowiska i klimatu, a jednocześnie wykreowanie możliwości ukierunkowania wsparcia na przejście na bardziej zrównoważone i przyjazne środowisku rolnictwo. Ekoschematy będą miały charakter dobrowolnej dla rolników, ale obowiązkowej do wprowadzenia w Planie, rocznej płatności – podaje Plan Strategiczny.

Polska przeznacza 25% budżetu płatności bezpośrednich na ten instrument.

Na 2024 rok zarezerwowano na ten rodzaj płatności minimalnie 872 104 283,25 euro, a na 2027 – 895 492 150,50 euro, łącznie jest to 4 331 684 902,50 euro.

Ostatecznie określono 6 ekoschematów, których celem będzie przyczynianie się do zaspokojenia części potrzeb wskazanych w Planie.

Jakie ekoschematy?

W ramach ekoschematów proponuje się wdrożyć praktyki związane z:

* rolnictwem węglowym i zarządzaniem składnikami odżywczymi, które łączy w sobie praktyki

–  ekstensywnego użytkowania TUZ z obsadą zwierząt,

– uprawy międzyplonów ozimych/wsiewek śródplonowych,

– opracowania i przestrzegania planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem,

– zróżnicowanej struktury upraw,

– wymieszania obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji,

– stosowania płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo,

– ze stosowaniem uproszczonych systemów uprawy roli,

– wymieszaniem słomy z glebą,

* obszarami z roślinami miododajnymi,

* prowadzeniem produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin,

* biologiczną ochroną upraw,

* retencjonowaniem wody na TUZ,

* dobrostanem zwierząt.