Potrzebne zmiany wymagają zmiany polityki unijnej i przepisów wspólnotowych. Trwa też analiza możliwości wprowadzenia dodatkowych uproszczeń na poziomie krajowym.

Niektóre zmiany UE już zaaprobowała, a Polska wprowadziła do krajowych przepisów.

Czytaj też:

Normy GAEC do – niewielkiej – zmiany

Normy GAEC do – niewielkiej – zmiany

7 marca sejmowa Komisja do Spraw UE zajmie się „Informacją Komisarza ds. rolnictwa pana Janusza Wojciechowskiego na temat realizacji Wspólnej Polityki Rolnej, w kontekście aktualnych i przyszłych wyzwań stojących przed polityką rolną, ze szczególnym uwzględnieniem problemów bezpośrednio dotyczących Polski”.

W materiałach przedstawionych posłom na te obrady, MRiRW omówiło m.in. zakres zmian proponowanych w Zielonym Ładzie przez Polskę.

„W ocenie MRiRW priorytetowe działania w zakresie uproszczeń powinny się skupić na przepisach UE, szczególnie na tych, które wzbudzają największą krytykę i negatywne reakcje. Przygotowując polski Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR) wprowadzono wiele rozwiązań, które ukierunkowane były na zmniejszenie obciążeń administracyjnych. Obecnie postulowane przez rolników uproszczenia wymagają zmiany przepisów unijnych. Będziemy równocześnie analizować możliwości wprowadzenia dodatkowych uproszczeń na poziomie krajowym” – podano.

Szczególnie dużo miejsca poświęcono możliwym zmianom, dotyczącym norm GAEC (Dobrej Kultury Rolnej).

GAEC 8

Ministerstwo wskazuje, że ciągła derogacja (a ta na 2024 jest mniej korzystna, jak ubiegłoroczna) nie rozwiązuje problemu, trzeba wprowadzić rozwiązania o charakterze trwałym. „Dlatego należy usunąć wymogi GAEC 8 z obowiązkowej warunkowości i wprowadzić je jako dobrowolne dla rolników (np. jako ekoschemat)” – podano.

GAEC 6

W ramach niej rolnicy zobowiązani są do utrzymywania okrywy ochronnej gleby, co najmniej od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego kolejnego roku (i) na powierzchni stanowiącej co najmniej 80% gruntów ornych w gospodarstwie oraz (ii) w międzyrzędziach na plantacjach drzew owocowych.

„W opinii MRiRW powinna ona być skierowana wyłącznie na obszary, na których występuje erozja wodna i wietrzna, a nie na cały kraj”.

GAEC 7

W przypadku normy GAEC 7 należy wprowadzić odstępstwo polegające na uznaniu – na potrzeby zmianowania – możliwości uprawy w 2024 r. takiej samej uprawy, jaka była na danej powierzchni w 2023 r. oraz o odstąpienie od innych wymogów w ramach tej normy, np. dywersyfikacji upraw.

Mniej sankcji, więcej elastyczności

Jak podano, MRiRW wnioskuje też o odstąpienie od stosowania sankcji za nieprzestrzeganie warunkowości, jeżeli wynika to z trudnej sytuacji panującej obecnie na rynku.

Wskazano też, że państwa członkowskie muszą mieć możliwość elastycznego reagowania na pojawiające się wyzwania i oczekiwania rolników, a KE musi wykazywać się większą elastycznością, jeśli chodzi o przyjmowanie zmian PS WPR proponowanych przez państwa członkowskie.

Dotyczy to zmian, które mają charakter uproszczeniowy, a które są zgodne z przepisami UE – zaznaczono.

Polska zaproponowała następujące uproszczenia: (i) zniesienie obowiązku kontroli warunkowości; (ii) zwolnienie z norm GAEC 2 (Ochrona terenów podmokłych i torfowisk), GAEC 4 (strefy buforowe wzdłuż cieków wodnych), zwolnienie z norm GAEC 5 (właściwe prowadzenie produkcji na stokach o nachyleniu co najmniej 14%) i zwolnienie z norm GAEC 6 (Minimalna pokrywa glebowa w najwrażliwszych okresach) wszystkich gospodarstw, których powierzchnia nie przekracza 10 hektarów.

Pierwszy Plan Strategiczny, ale nie nienaruszalny

„Mając na uwadze, że polski PS WPR został zatwierdzony jako jeden z pierwszych, wielokrotnie zastrzegaliśmy możliwość dostosowania już zatwierdzonego PS WPR w przypadku, gdyby w odniesieniu do później zatwierdzanych PS WPR KE zastosowała mniej wymagające podejście. Takie zmiany często są kwestionowane przez KE, ponieważ w jej opinii prowadzą do osłabienia ambicji środowiskowych. Nie możemy się zgodzić na nierówne traktowanie” – zaznaczyło MRiRW, ale nie podało, które rozwiązania przyjęte w polskim PS są „bardziej ambitne” od przyjętych w innych państwach.

Polska zaproponowała zwiększenie liczby możliwych zmian planów strategicznych. „Po pierwsze – związane to jest z objęciem wspólnym programowaniem obu filarów WPR. Po drugie – wyzwania, które pojawiły się w związku ze zmieniającą się sytuacją gospodarczą, skutkami wojny w Ukrainie (tj. kryzysem na rynku rolnym UE), powodują, że potrzebujemy osobnej puli zmian dla interwencji I filaru WPR, aby móc skutecznie zarządzać Planem i szybko reagować na zmieniającą się sytuację. Dotychczasowy nieadekwatny do naszych potrzeb limit blokuje w praktyce możliwość elastycznego reagowania na bieżące wyzwania” – podano.

Polska zaproponowała też objęcie wszystkich interwencji Planu, w tym płatności bezpośrednich, możliwością zgłaszania zmian planu strategicznego niemających wpływu na cele końcowe (ang. Targets); procedura opisana w art. 119 ust. 9 rozporządzenia 2021/2115). Takie rozwiązanie obowiązuje jedynie dla interwencji II filara.

Ewidencja zabiegów ochrony roślin nie w formie elektronicznej

Polska przedstawiła też propozycję wycofania obowiązku prowadzenia przez rolników ewidencji zabiegów ochrony roślin w formie elektronicznej – podano. „Rozwiązanie, zaproponowane przez Komisję w tym obszarze (zwolnienie z obowiązku uwzględniania w ewidencji produktów zwierających tylko biologiczne substancje aktywne) jest niewystarczające i nie rozwiązuje problemu. Prowadzenie ewidencji w formacie cyfrowym będzie trudne do zrealizowania, szczególnie dla małych gospodarstw oraz gospodarstw zarządzanych przez osoby starsze. Ponadto, zakres danych, jakie miałyby być rejestrowane jest zbyt rozbudowany i wykracza poza potrzeby kontroli prawidłowości stosowania środków ochrony roślin” – zauważa MRiRW.