Podczas ostatniego posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego odbytego w końcu października nastąpiła wymiana poglądów z ekspertem na temat dokumentu Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy pt. „Przegląd przyszłości rolnictwa oraz bezpieczeństwa i higieny pracy”.

Raport Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy został opublikowany w grudniu 2020 r.

Opracowanie stwierdza, że rolnictwo i leśnictwo należą do najniebezpieczniejszych zawodów w Europie, a wysoki poziom wypadków ma wpływ na zrównoważony rozwój i rentowność sektora.

Wypadki i upadki

W ciągu ostatnich 10 lat w rolnictwie i leśnictwie notowano średnio ponad 500 zgonów rocznie oraz ponad 150 000 wypadków bez ofiar śmiertelnych (Eurostat, 2017). Ostatnie badania wskazują, że liczba wypadków jest znacznie zaniżana.

Najczęstsze przyczyny wypadków śmiertelnych w rolnictwie, na podstawie danych KE, to:

• Wypadki transportowe (przejechanie lub przewrócenie pojazdów)
• Upadki z wysokości (z drzew, dachów)
• Uderzenie przez spadające lub poruszające się przedmioty (maszyny, budynki, bele, pnie drzew)
• Utonięcia (w zbiornikach wodnych, zbiornikach na gnojowicę, silosach zbożowych)
• Interakcje z żywym inwentarzem (zaatakowanie lub zmiażdżenie przez zwierzęta, choroby odzwierzęce)
• Kontakt z maszyną (nieosłonięte ruchome części)
• Pułapki (pod zawalonymi konstrukcjami)
• Elektryczność (porażenia prądem)

Oprócz wypadków występują też inne problemy zdrowotne związane z pracą w rolnictwie. Ankieta UE z 2007 r. wykazała, że 61,3 % respondentów z sektora rolnictwa i rybołówstwa zgłosiło, że ich praca wpływa na ich zdrowie, co było wartością znacznie wyższą niż w przypadku sektora budowlanego, który był kolejnym pod względem wielkości (44,3 %).

Dokument analizuje szereg kwestii wpływających na przyszłość rolnictwa i leśnictwa: inteligentne rolnictwo (rolnictwo precyzyjne, cyfryzacja itp.) oraz inne osiągnięcia technologiczne; zmiany klimatyczne i kwestie środowiskowe; trendy społeczne i konsumenckie; rynek pracy i kwestie organizacyjne; oraz handel międzynarodowy i względy gospodarcze.

Wśród zaleceń dotyczących środków raport zaleca włączenie kwestii BHP do rozwoju i projektowania nowych cyfrowych, precyzyjnych i inteligentnych technologii rolniczych oraz aktywne zachęcanie do korzystania z technologii w celu zwiększenia bezpieczeństwa poprzez zastosowanie inteligentnych czujników itp., zaleca poprawę kultury prewencji w sektorze oraz prowadzenie bardziej szczegółowych badań.

Wśród zaleceń politycznych dokument rekomenduje m.in. włączenie działań dotyczących BHP i dobrostanu w rolnictwie i leśnictwie do programu Horyzont Europa. Raport zaleca również włączenie przepisów BHP do uwarunkowań WPR i zachęca państwa członkowskie do włączenia szkoleń w zakresie bezpieczeństwa do programów filaru II.

Rolnik pod presją finansową

Raport potwierdza presję wywieraną na rolników w rozdziale 6.5.: „Naciski na rolników ze strony organów regulacyjnych mają być kontynuowane, ponieważ kilka polityk UE, takich jak reforma WPR i strategia UE <od pola do stołu>, dostosowuje się do zmieniających się trendów społecznych.” Jednak presja wywierana na rolnictwo przez środki dotyczące zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz ochrony środowiska nie ograniczała się do regulacji.

Wymagania konsumentów i społeczeństwa nadal napędzają wiele polityk i trendów ukierunkowanych na żywność. Niemniej jednak Eurobarometr z 2019 r. na temat stosunku konsumentów do żywności ocenia, iż etyka i przekonania (dobrostan zwierząt, troska o środowisko lub religia) mają najmniejsze znaczenie (19%) w porównaniu z innymi kwestiami (EFSA, 2019).

Wiele badań naukowych wykazało, że głównym czynnikiem przyczyniającym się do depresji i samobójstw u rolników były trudności finansowe. Rola niepewności finansowej jako czynnika przyczyniającego się do stresu związanego z pracą jest widoczna w wynikach dwóch ankiet badawczych, w których zidentyfikowano finanse jako największe źródło stresu wśród rolników. Związek między problemami psychospołecznymi a wypadkami przy pracy to kolejna kwestia, która również może wpływać na sektor. Według badań osoby zestresowane są bardziej narażone na wypadek w miejscu pracy.

Dane międzynarodowe i francuskie wskazują na wyższy wskaźnik samobójstw wśród rolników. Wskaźnik samobójstw wśród francuskich rolników płci męskiej jest o 20% wyższy od średniego krajowego wskaźnika samobójstw w przypadku innych zawodów (Santé Publique France, 2017).

opr. na podstawie Komunikatu prasowego europosła Krzysztofa Jurgiela