Według NIK – spóźniona, nieefektywna i zawodna.

Program rządowy „Tarcza dla pogranicza” był tworzony w Ministerstwie Rozwoju i Technologii od stycznia 2022 r. i został przyjęty przez Radę Ministrów 13 kwietnia 2023 r. Miał na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom ekonomicznym wprowadzonego w okresie wrzesień 2021 r. – czerwiec 2022 r. stanu wyjątkowego i czasowego zakazu przebywania na części obszarów województwa podlaskiego i lubelskiego. Zakaz obejmował 115 miejscowości z terenu województwa podlaskiego oraz 68 z województwa lubelskiego.

Dla podmiotów, które zostały najmocniej dotknięte trwającym 302 dni czasowym zakazem przebywania, przewidziano trzy możliwości wsparcia: odszkodowania, rekompensaty, wsparcie finansowe.

Nikt nie otrzymał odszkodowań i wsparcia finansowego

Żaden z 46 wniosków o przyznanie odszkodowania nie został uwzględniony. Nie uwzględniono też żadnego z pięciu wniosków o przyznanie wsparcia finansowego.

Natomiast z 1026 wniosków o przyznanie rekompensaty uwzględniono 944 wnioski (92%).

„Na podstawie doraźnej ustawy o rekompensacie 206 podmiotom przyznano łącznie blisko 35 mln zł, a największą grupą wspartą rekompensatami byli przedsiębiorcy i rolnicy świadczący usługi hotelarskie. O rekompensaty ubiegały się tylko niektóre podmioty świadczące usługi hotelarskie w rozumieniu ustawy o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych. Z informacji uzyskanych z urzędów marszałkowskich oraz z miast i gmin wynika, że bezpośrednio przed wprowadzeniem stanu wyjątkowego na terenie miejscowości objętych tym stanem funkcjonowało 319 przedsiębiorców oraz rolników świadczących usługi hotelarskie, a wsparcie na podstawie ustawy o rekompensacie otrzymało 118 z nich, tj. zaledwie 37%” – podaje NIK i zauważa, że zniesienie 30 czerwca 2022 r. czasowego zakazu przebywania nie spowodowało powrotu turystów do gmin, do poziomu sprzed stanu wyjątkowego oraz stanu epidemii.

Program kosztuje i wymaga poprawy

Wojewodowie podlaski i lubelski nie udzielili wsparcia finansowego w ramach programu żadnemu podmiotowi, a mimo to PFR otrzymał 738 tys. zł wynagrodzenia – gdyż Ministerstwo Rozwoju i Technologii zawarło z Polskim Funduszem Rozwoju (PFR) umowy umożliwiające wdrożenie „Tarczy dla pogranicza”, jednak części wynagrodzenia dla PFR nie uzależniono od efektów obsługi programu, co było działaniem nierzetelnym oraz niegospodarnym.

NIK wniosła do Prezesa Rady Ministrów o podjęcie prac legislacyjnych nad wprowadzeniem stałych systemowych rozwiązań realnie wspierających poszkodowanych w wyniku m.in. stanu wyjątkowego i czasowego zakazu przebywania (wskazanego w art. 12a ustawy o ochronie granicy państwowej) oraz w związku z obecną sytuacją na granicy z Białorusią i obwodem królewieckim.

Brak systemowych rozwiązań prawnych, opóźnienia i ich nieefektywny charakter mają oczywisty wpływ na kondycję ekonomiczną podmiotów gospodarczych działających na terenie objętym czasowym zakazem przebywania, ale także samych mieszkańców Podlasia i Lubelszczyzny. Powyższa sytuacja determinuje również znaczące ograniczenie potencjału w obszarze ruchu turystycznego, który jest jednym z głównych źródeł rozwoju gospodarczego Podlasia i Lubelszczyzny – podaje NIK.