Komisja Europejska przesłała dziś do prezydencji belgijskiej dokument, w którym przedstawiła pierwsze możliwe działania, które pomogą zmniejszyć obciążenia administracyjne spoczywające na barkach rolników.

Dokument, który zostanie omówiony z państwami członkowskimi na posiedzeniu Rady ds. Rolnictwa w dniu 26 lutego, wymienia szereg krótko- i średnioterminowych działań, które można podjąć w celu osiągnięcia uproszczeń. Posłuży to jako podstawa do dyskusji i wspólnych działań z krajami UE.

Działania wymienione w dokumencie uwzględniają wkład administracji krajowych, głównych organizacji rolniczych w UE i Komisji ds. Rolnictwa Parlamentu Europejskiego. Dokument upraszczający stanowi realizację zobowiązania przewodniczącej von der Leyen podjętego na szczycie Rady Europejskiej w dniu 1 lutego 2024 r.

Model realizacji obecnej Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), oparty na planach strategicznych WPR ustalonych i wdrożonych na poziomie krajowym, stanowi już krok naprzód pod względem uproszczenia i pomocniczości w porównaniu z poprzednim okresem. Państwa członkowskie odgrywają kluczową rolę w utrzymywaniu ograniczeń i proporcjonalności obciążeń administracyjnych dla rolników, aby osiągnąć cele prawodawstwa UE. Dlatego też wszelkie udane działania upraszczające należy przeprowadzać w ścisłej współpracy z administracjami krajowymi i samymi rolnikami.

W związku z tym Komisja uruchomi w marcu ankietę internetową skierowaną bezpośrednio do rolników. Te ukierunkowane konsultacje pomogą zidentyfikować główne źródła obaw oraz zrozumieć źródła obciążeń administracyjnych i złożoności wynikających z przepisów WPR, a także innych przepisów UE dotyczących żywności i rolnictwa w UE oraz ich stosowania na poziomie krajowym. Badanie to zapewni już do lata jaśniejszy obraz głównych przeszkód administracyjnych dostrzeganych i napotykanych przez rolników. Jego wyniki zostaną uwzględnione w bardziej szczegółowej analizie, która zostanie opublikowana jesienią 2024 r.

Oprócz niezbędnego gromadzenia dowodów Komisja proponuje środki krótko- i średnioterminowe, które mogłyby przynieść pewną ulgę zarówno rolnikom, jak i administracjom krajowym, które stanowią pierwszy punkt kontaktowy dla rolników i są odpowiedzialne za zarządzanie funduszami UE i ich wypłacanie.

Po pierwsze Komisja proponuje uproszczenie niektórych wymogów warunkowych, które muszą spełniać rolnicy w UE. Zestaw podstawowych norm – zwanych normami GAEC (dobre warunki rolne zgodne z ochroną środowiska), których muszą przestrzegać wszyscy rolnicy, aby otrzymać wsparcie w ramach WPR – okazał się w pewnych okolicznościach trudny do wdrożenia.

Komisja podjęła już działania, przyznając na rok 2024 częściowe zwolnienie z przepisów dotyczących gruntów ugorowanych, tzw. GAEC 8. Komisja proponuje obecnie zmianę przepisów dotyczących pierwszej normy (GAEC 1), która nakłada wymóg utrzymywania obszarów trwałych użytków zielonych w UE od roku referencyjnego 2018. Zgodnie z tym wymogiem byli hodowcy zwierząt gospodarskich posiadający duże użytki zielone zmuszeni do przejścia na produkcję roślin uprawnych z powodu zakłóceń na rynku w sektorze mięsnym i mleczarskim mogliby zostać poproszeni o ponowne przekształcenie swoich gruntów ornych w trwałe użytki zielone. Obowiązek ten może prowadzić do utraty dochodów zainteresowanych rolników. Komisja proponuje zmianę tych przepisów do połowy marca, aby zapewnić uwzględnienie zmian strukturalnych spowodowanych reorientacją rynku i ograniczeniem pogłowia zwierząt gospodarskich, co zagwarantuje, że rolnicy nie zostaną ukarani za swoją pracę, a także pomoże zmniejszyć obciążenia, ponieważ mniej obszarów musiałoby zostać ponownie przekształconych w trwałe użytki zielone.

Komisja dokona również przeglądu, które praktyki rolnicze mogą być możliwe we wrażliwych okresach podczas wypełniania obowiązku pokrywania gleb zgodnie z normą GAEC 6. Komisja zachęca również wszystkie zainteresowane strony do podzielenia się swoją opinią na temat obciążeń administracyjnych, które mogą być powiązane z dyrektywą azotanową. Można to zrobić w drodze internetowych konsultacji społecznych otwartych do 8 marca 2024 r.

Po drugie, Komisja proponuje uproszczenie metodologii niektórych kontroli, mając na celu zmniejszenie liczby wizyt organów administracji krajowej w gospodarstwach nawet o 50%. Środek ten stanowi bezpośrednią odpowiedź na wnioski państw członkowskich. Komisja proponuje usprawnienie i wyjaśnienie sposobu oceny jakości systemu monitorowania obszaru. Ten ostatni to system oparty na automatycznej analizie zdjęć satelitarnych z programu Copernicus, który ma na celu ograniczenie kontroli w gospodarstwach rolnych, uniknięcie błędów i kar oraz ułatwienie raportowania. Dzięki mniejszej liczbie wizyt administracji w celu zarządzania rolnicy będą mieli więcej czasu na swoją podstawową pracę.

Po trzecie, Komisja proponuje wyjaśnienie stosowania pojęcia siły wyższej i wyjątkowych okoliczności. Ta koncepcja prawna pozwala na to, aby na rolników, którzy nie mogą spełnić wszystkich wymogów WPR ze względu na wyjątkowe i nieprzewidywalne zdarzenia pozostające poza ich kontrolą (np. w przypadku poważnych susz lub powodzi), nie były nakładane kary. Wyjaśnienie to pomoże administracjom krajowym w stosowaniu tego przepisu i zapewni jego jednolite stosowanie w całej Unii. Zwiększy to również pewność otrzymania wsparcia w ramach WPR dla rolników dotkniętych takimi niefortunnymi zdarzeniami. Mówiąc bardziej ogólnie, Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi w celu określenia możliwych sposobów racjonalizacji kontroli.

W swoim dokumencie Komisja wspomina również o dodatkowych środkach średnioterminowych, które mogą złagodzić obciążenia rolników, zwłaszcza mniejszych rolników, i może rozważyć zaproponowanie w tym celu zmian w rozporządzeniach podstawowych WPR uzgodnionych przez Parlament Europejski i Radę w 2021 r.

Jedną z przedstawionych propozycji może być zwolnienie małych gospodarstw o ​​powierzchni poniżej 10 hektarów z kontroli związanych ze zgodnością z wymogami warunkowości (GAEC). Zwolnienie to znacznie uprościłoby codzienną pracę drobnych rolników, którzy stanowią 65% beneficjentów WPR, przy jednoczesnym utrzymaniu ambicji środowiskowych WPR, ponieważ małe gospodarstwa obejmują jedynie 9,6% obszarów otrzymujących wsparcie WPR. Ponadto w przypadku zmiany rozporządzeń podstawowych w perspektywie średnioterminowej można dokonać przeglądu norm GAEC 8 dotyczących gruntów ugorowanych, GAEC 7 dotyczących płodozmianu i GAEC 6 dotyczących pokrycia gleby, aby jeszcze bardziej zmniejszyć obciążenia dla rolników.

Równolegle Komisja będzie ułatwiać wymianę najlepszych praktyk w zakresie upraszczania przez państwa członkowskie pomiędzy różnymi właściwymi organami współpracy (tj. grupami ekspertów, komitetami i innymi).

Rozważając propozycje uproszczeń, Komisja wzięła pod uwagę wpływ tych propozycji na cele i ambicje środowiskowe Wspólnej Polityki Rolnej. Zapewniają one również kontynuację stabilnych i przewidywalnych ram prawnych dla rolników w UE, w oparciu o obecną WPR, która weszła w życie 1 stycznia 2023  . Aby jeszcze bardziej zareagować na obecną sytuację kryzysową w sektorze rolnym, Komisja pracuje również nad działaniami poprawiającymi pozycję rolników w łańcuchu żywnościowym i chroniącymi ich przed nieuczciwymi praktykami handlowymi, które zostaną wkrótce przedstawione. Biorąc pod uwagę, że rolnicy są często najbardziej bezbronnym ogniwem w łańcuchu wartości żywności, działania te mogą obejmować kwestie takie jak przejrzystość rynku, praktyki handlowe w łańcuchu wartości, koszty produkcji lub bardziej jednorodna kontrola istniejących przepisów dotyczących importowanych produktów rolnych.

Źródło informacji: komunikat prasowy KE