Jak mówił w Sejmie prezes NIK, „mamy do czynienia z systematyczną dezintegracją zarządzania państwem poprzez finanse publiczne, z jednoczesnym zniesieniem odpowiedzialności politycznej i prawnej za to zarządzanie”.

Według NIK gospodarka finansowa państwa prowadzona jest w znacznej części poza budżetem państwa. W związku z tym, Kolegium NIK nie wyraziło pozytywnej opinii w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów. Jest to pierwsza taka decyzja od 1994 roku.

Prezes NIK Marian Banaś mówił w Sejmie, że rok 2022 był trzecim z rzędu, w którym zastosowano rozwiązania, które łamały podstawowe zasady budżetowe, a może nawet Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej.

– Najwyższa Izba Kontroli, działając w interesie obywateli i państwa, negatywnie oceniła kierunki zmian zachodzące w systemie finansów publicznych, w wyniku których gospodarka finansowa państwa prowadzona jest w znacznej części poza budżetem państwa i z pominięciem rygorów właściwych dla tego budżetu – wskazał prezes NIK. –  A co więcej, także poza sektorem finansów publicznych. W konsekwencji parlament i społeczeństwo pozbawieni są kontroli nad istotną częścią gromadzonych i wydatkowanych środków publicznych. W minionych trzech latach doprowadzono do sytuacji, w której ustawa budżetowa, w tym przede wszystkim budżet państwa, przestała pełnić funkcję podstawowego aktu zarządzania finansami państwa.

Swoją ocenę wykonania ustawy budżetowej za 2022 rok NIK przedstawiła w formie opisowej.

Prezes NIK podkreślił:

– Deficyt budżetu państwa i budżetu środków europejskich wyniósł w 2022 roku 14 mld zł, co stanowi niespełna 35% wartości planowanej. Wysokość tego deficytu jest jednak zniekształcona i nie odzwierciedla w pełni stanu nierównowagi finansowej państwa. Dla zobrazowania przytoczę w tym miejscu wartość deficytu podsektora instytucji rządowych przekazanego przez Polskę do Komisji Europejskiej która wyniosła 101,7 mld zł. Oznacza to, że poza budżetem państwa znalazły się operacje skutkujące powstaniem tego deficytu w wysokości ponad sześciokrotnie większej od deficytu budżetu państwa i budżetu środków europejskich.

Realizację zadań publicznych – bez podlegania rygorom ustawy o finansach publicznych – powierzono m.in. nowemu Funduszowi Pomocy. Trzeba podkreślić, że to z tego funduszu miały i mają być finansowane wypłaty pomocy oferowanej i planowanej na rynkach rolnych.

Na koniec 2022 roku wystąpiła rekordowa różnica między długiem publicznym obliczanym według metodologii unijnej, a długiem ustalanym według zasad krajowych.

– Według szacunków Najwyższej Izby Kontroli koszty obsługi obligacji emitowanych przez Polski Fundusz Rozwoju S.A. oraz przez Bank Gospodarstwa Krajowego na rzecz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 i Funduszu Pomocy będą wyższe w całym okresie ich zapadalności o ponad 12 mld zł, niż gdyby dług ten zaciągnął bezpośrednio Skarb Państwa!!!! Tym samym taki sposób finansowania zadań państwa jest w ocenie Izby nieuzasadniony ekonomicznie – mówił prezes Marian Banaś.

Zwrócił także uwagę na rekordową inflację i „podatek inflacyjny” wynikający z trwałej utraty wartości nabywczej pieniądza, społeczeństwo utraciło tak 150 mld zł, a ten ciężar poniosły przede wszystkim gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa niefinansowe.

W rezultacie Kolegium Najwyższej Izby Kontroli wskazało na konieczność podjęcia działań w celu przywrócenia przejrzystości finansów publicznych.

Czytaj też:

Trzeba rolnictwu pomagać, czy nie szkodzić?