Zielony Ład to program przyjęty przez Unię Europejską, której Polska była i jest członkiem – trzeba przypomnieć w kontekście wymiany zdań na temat nieprzystawania do życia tego unijnego programu.

Zarzuty wiceministra Stefana Krajewskiego, postawione dziś z sejmowej mównicy rządowi PiS i komisarzowi Januszowi Wojciechowskiemu – jakoby to PiS dał podstawy do Zielonego Ładu, wprowadzonego w UE – spowodowały szybką reakcję europosła Krzysztofa Jurgiela.

Więcej o wypowiedzi wiceministra Krajewskiego:

Cała Europa strajkuje przeciwko Wojciechowskiemu?

Cała Europa strajkuje przeciwko Wojciechowskiemu?

KE wprowadziła równomierne obciążenia przy braku równych dopłat?

Były minister i obecny europoseł Krzysztof Jurgiel przypomina swoją wymianę zdań na temat Zielonego Ładu z KE.

Poseł stwierdzał w 2021 roku: „W unijnych strategiach <Od pola do stołu> oraz <Strategii na rzecz bioróżnorodności 2030> zaproponowano m.in. drastyczne ograniczenia zużycia środków ochrony roślin oraz objęcie co najmniej 25% gruntów rolnych rolnictwem ekologicznym. Powyższe cele tych strategii, powiązane z całościowym kierunkiem reformy WPR, są bardzo ambitne, zwłaszcza w kontekście zaproponowanego krótkiego czasu na przeprowadzenie zmian. Spełnienie nowych wymogów środowiskowych może zatem stanowić poważny problem dla europejskich producentów rolnych, zwłaszcza z krajów o niższym dochodzie podstawowym na gospodarstwo i skutkować ograniczeniem produkcji i spadkiem rentowności gospodarstw – przyczyniając się do dalszego pogłębienia istniejących różnic w poziomach dochodu podstawowego rolników w poszczególnych państwach członkowskich”.

I pytał: „1. Czy KE dysponuje ekspertyzami obliczającymi efekt skumulowany wszystkich wymogów środowiskowych wprowadzanych w ramach strategii Zielonego Ładu na rentowność produkcji gospodarstw rolnych w poszczególnych państwach członkowskich? 2. W jaki sposób KE uzasadnia fakt, że nowe obciążenia w zakresie wymogów środowiskowych są nakładane na państwa członkowskie równomiernie, podczas gdy wciąż brak jest konwergencji dopłat bezpośrednich dla gospodarstw UE, warunkujących w znacznym stopniu pozycję ekonomiczną gospodarstwa i jego siły konkurencyjnej na wspólnym rynku rolnym?”

KE wymaga i płaci?

W odpowiedzi udzielonej przez komisarza Janusza Wojciechowskiego w imieniu Komisji Europejskiej trzy lata temu (26.2.2021) czytamy, że „Komisja zdaje sobie sprawę z istnienia kilku zewnętrznych badań analizujących wpływ strategii <od pola do stołu>, w tym badania zleconego przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego. Systemy żywnościowe są jednym z głównych czynników wpływających na zmianę klimatu, utratę różnorodności biologicznej i degradację środowiska, co ma coraz bardziej negatywny wpływ na źródła utrzymania rolników i ich rentowność. Wspólne Centrum Badawcze pracuje obecnie nad badaniem, w którym modeluje się potencjalny wpływ czterech celów Zielonego Ładu na sektor rolnictwa, aby pomóc w opracowaniu odpowiednich strategii politycznych. Celem badania jest przedstawienie odpowiedzi na to, jakie udoskonalenia polityki są potrzebne. Komisja rozpoczęła wdrażanie planu działania w ramach strategii <od pola do stołu> i przedstawi ocenę skutków dla każdego wniosku ustawodawczego zgodnie z wytycznymi dotyczącymi lepszego stanowienia prawa”.

Poza tym komisarz podkreślił, że wymogi środowiskowe są wspólne dla wszystkich państw członkowskich, natomiast każde państwo członkowskie ma inną pozycję wyjściową, co znajduje odzwierciedlenie w zaleceniach Komisji dla każdego państwa członkowskiego dotyczących ich planu strategicznego wspólnej polityki rolnej (WPR), a w przyszłej WPR rolnicy będą mieli dostęp do ekoprogramów w kontekście płatności bezpośrednich.

„Płatności te będą wynagradzać rolników za zrównoważone praktyki rolnicze, zaspokajając szczególne potrzeby środowiskowe i klimatyczne w danym państwie członkowskim. Porozumienie w sprawie wieloletnich ram finansowych na najbliższe siedem lat, w połączeniu z unijnym funduszem odbudowy Next Generation EU, zapewnia wszystkim państwom członkowskim znaczne środki na sprostanie wyzwaniom środowiskowym” – zauważa KE w odpowiedzi skierowanej do europosła i byłego ministra rolnictwa Krzysztofa Jurgiela.

Jurgiel: A nie mówiłem

Europoseł Krzysztof Jurgiel przypomina też swój list z 20 marca 2020 roku adresowany do premiera Morawieckiego, w którym przestrzegał, że „Wprowadzenie Zielonego Ładu, gdy nie znamy jeszcze skutków pandemii, jest nierozsądne i nieodpowiedzialne” i domagał się „podjęcia inicjatywy w celu pilnej weryfikacji zasady Zielonego Ładu” oraz zawieszenia harmonogramu jego wdrażania.

Na to pismo odpowiedział Michał Kurtyka, minister klimatu. 22 kwietnia 2020 roku uznał, że epidemia powoduje tylko tymczasowe skutki gospodarcze, „i nie powinny one powodować zaprzestania realizacji działań w zakresie zobowiązań przyjętych przez RP oraz UE w Porozumieniu paryskim. Kwestie zmian klimatu stanowią wyzwanie, które w przyszłości również będzie powodować negatywne skutki gospodarcze. Należy zaznaczyć, że niektóre działania inwestycyjne na rzecz transformacji klimatycznej mają duży potencjał do pobudzenia gospodarki. W związku z tym zasadnym jest dążenie do połączenia w jak największym stopniu polityki klimatyczno-energetycznej z planem odbudowy gospodarki po pandemii koronawirusa”.

Minister zapewniał o tym, że założenia programu będą dopasowywane do potrzeb i aktualnej sytuacji.

O rolnictwie – ani słowa.

Kto nam to dał?

Trzeba więc przypomnieć, że Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 został przygotowany przez polski rząd.

18 grudnia 2020 roku ówczesny minister rolnictwa i rozwoju wsi Grzegorz Puda (został powołany 6 października 2020, zastąpił Jana Krzysztofa Ardanowskiego) skierował do konsultacji publicznych pierwszą wersję projektu.

W jakiej atmosferze powstawał dokument?

Dość przypomnieć np. taki fragment z komunikatu prasowego MRiRW z 17 września 2020, a więc tuż przed odejściem ze stanowiska ministra Ardanowskiego:

„– Społeczeństwa, które chcą coraz lepiej dbać o środowisko i z ochrony środowiska uczyniły jeden z najważniejszych paradygmatów rozwoju, stanowią kolejne wyzwanie. To wszystko sprawia, że wiedza, którą rolnicy posiadali, wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie, z ojca na syna, ta wiedza już nie wystarcza – powiedział minister Ardanowski. (…)

Według ministra rolnikom potrzebne jest wsparcie. Wsparcie na co dzień, nie tylko na poziomie edukacji, ale wsparcie nieustające.

– Dlatego AKIS, jako system łączący różne instytucje, które mogą wesprzeć rolników jest czymś naprawdę bardzo wartościowym – stwierdził minister. Poinformował uczestników seminarium o tym, że w Polsce istnieje publiczne doradztwo rolnicze. Jednocześnie zwrócił uwagę, że Polska jest jednym z nielicznych krajów, który utrzymuje i wspiera, i będzie utrzymywał i wspierał publiczne doradztwo rolnicze. Poinformował także, że mamy dobrze zorganizowane szkoły rolnicze, których część, ta najważniejsza, podlega ministrowi rolnictwa. Przypomniał ponadto, że mamy dziesięć instytutów naukowo-badawczych, które także podlegają ministerstwu rolnictwa.

– Mamy również organizacje społeczne, które chcą się angażować, nie tylko w reprezentowanie interesów rolników, nie tylko w organizowanie protestów, jeśli zachodzi taka potrzeba, ale również w edukowanie, przekazywanie wiedzy i tłumaczenie tych różnych wyzwań jakie współczesny świat stawia – powiedział minister Ardanowski i zaznaczył, że rolnictwo jest przecież dużym rynkiem zbytu, a jednocześnie źródłem, z którego pozyskuje się surowce.

– Chcemy, żeby wszyscy w tym skomplikowanym łańcuchu znaleźli swoje miejsce i wzajemnie się wspierali – podkreślił minister.

W swoim wystąpieniu minister Ardanowski zwrócił uwagę, że polityka UE, o której mówił Janusz Wojciechowski jest zbieżna z polską wizją rolnictwa, rolnictwa pełniącego ważną rolę,   rolnictwa powiązanego również ze środowiskiem, z przyrodą, rolnictwa opartego o rodzinę, gospodarstwa rodzinne. Wyraził przy tym uznanie, że wizja europejskiego rolnictwa, przekazywana przez komisarza Wojciechowskiego zaczyna znajdować w Europie uznanie, również u tych, którzy całkiem inne modele rolnictwa do tej pory realizowali.

– To jest również wielki wkład naszej części Europy – Europy Środkowej, Europy Wschodniej-  w to wielkie dobrodziejstwo jakim jest Wspólnota Europejska – podkreślił minister.

Szef polskiego resortu rolnictwa zwrócił uwagę, że unijna polityka definiowana dla całej gospodarki jako Zielony Ład, a dla rolnictwa w postaci dwóch strategii: „Od pola do stołu” i „Bioróżnorodności”, to jest polityka wielkich wyzwań – zmiany myślenia, zmiany priorytetów, prowadzenia rolnictwa w taki sposób, żeby zaspokajało potrzeby konsumentów, ale jednocześnie sprawiało, że świat w którym żyjemy będzie niepogorszony, a może polepszony.

– To wszystko jest również obszarem aktywności porozumienia na rzecz dostarczania wiedzy i innowacji dla rolnictwa. Nauka ma szczególną rolę w rozwiązywaniu problemów, których kiedyś nie było – podkreślił minister Ardanowski.

Stwierdził ponadto, że jednocześnie rozwiązania, które w Europie powstają mogą istotnie pomóc rolnikom w przezwyciężeniu różnych problemów, zarówno w efektywności rolnictwa, w wysokich plonach, wydajnościach, jak i w zastępowaniu pracy ludzkiej, której coraz bardziej na wsi brakuje.”

Całość komunikatu do przeczytania na stronie MRiRW:

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/zielony-lad–polityka-wielkich-wyzwan

Przygotowany z takimi nadziejami projekt Planu Strategicznego po konsultacjach został 22 grudnia 2021 roku formalnie przekazany do Komisji Europejskiej w celu jego akceptacji. 2 września 2022 plan został zatwierdzony, co minister Henryk Kowalczyk powitał oświadczeniem, zawierającym m.in. stwierdzenia:

„Trudna sytuacja, w której znajdują się wszystkie gospodarki światowe, w tym także sektor rolnictwa, wywołane skutkami pandemii wirusa SARS-CoV-2 oraz rosyjską agresją na Ukrainę, spowodowała przerwanie części dotychczasowych łańcuchów dostaw oraz deficyty energetyczne mające kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego.  Nowe realia, w których się znaleźliśmy wymuszają na nas podejmowanie działań mających na celu uniezależnienie się Unii Europejskiej od importu i zapewnienie jej suwerenności żywnościowej. Konflikt zbrojny w Ukrainie jest dodatkowym realnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa żywnościowego i stabilności łańcuchów dostaw.

Priorytetem rolnictwa jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego UE, co wymaga utrzymania rentowności produkcji rolnej. Obecna sytuacja rynkowa jest dużym wyzwaniem dla Unii i uwidocznia potrzebę nie tylko utrzymania, ale wzrostu produkcji rolnej w ramach Wspólnoty. Istnieje zagrożenie, że konsekwencje rosyjskiego ataku na Ukrainę dla globalnego bilansu zbóż i cen żywności, mogą okazać się stosunkowo trwałe.

Trzeba jednak jasno stwierdzić, że obecna sytuacja nie powoduje, że zapominamy o długoterminowych wyzwaniach i zagrożeniach dla utrzymania możliwości zrównoważonej produkcji rolnej w UE i w Polsce. Cele Zielonego Ładu w rolnictwie są długookresowe, sięgają roku 2030. Zaakceptowany przez KE polski PS WPR na lata 2023-2027 ma realizować cele długookresowe. Wpłynie także na poprawę odporności systemu żywnościowego, wzmocni łańcuchy dostaw i zoptymalizuje zużycie środków produkcji.

Interwencje w PS WPR 2023-2027 zostały opracowane w sposób, który nie ogranicza zdolności produkcyjnych polskich rolników. Zaproponowano szereg dobrowolnych działań (zarówno w I jak i II filarze WPR) pozwalających na wprowadzenie założeń Europejskiego Zielonego Ładu bez szkody dla polskiego sektora rolnictwa.

Z satysfakcją informuję, że przyjęty właśnie Plan Strategiczny dla WPR na lata 2023-2027 daje dodatkowy element pewności i stabilności dla gospodarstw rolnych, niezależnie od panującej sytuacji międzynarodowej.”

Całość oświadczenia do przeczytania na stronie MRiRW:

https://www.gov.pl/web/wprpo2020/zatwierdzony-przez-komisje-europejska-plan-strategiczny-dla-wspolnej-polityki-rolnej-na-lata-2023-2027

Tyle wspomnień. Teraźniejszość buduje nowy rząd, nowa koalicja. Czy sprawniej?…