Czy cesja jest częstym zjawiskiem? Tego nie wie KOWR – i wiedzieć nie chce. A pytany o liczbę takich przypadków ostrzega, że… szukanie odpowiedzi zakłóci jego pracę.

Cesja umowy dzierżawy daje szczególnie duże możliwości osobom, które nie miałyby szans przy rozstrzyganiu przetargu na dzierżawę nieruchomości z ZWRSP.

Więcej o cesji:

Poddzierżawa, cesja – a może prawo kaduka?

Wydawałoby się, że wiedzę o tym, ile z umów dzierżawy spotkała cesja, każdy z pracowników KOWR wywiesił sobie nad biurkiem – jako przypomnienie o konieczności takiego rozstrzygania przetargów, aby losy dzierżaw nie stawiały pod znakiem zapytania celowości organizowania przetargów na dzierżawę. Jest jednak inaczej. KOWR nie wie, ile z rozstrzygnięć mozolnie przeprowadzonych przetargów unicestwiła cesja. Nie wie i wiedzieć nie chce – a pytany o liczbę cesji stwierdza, że jest to informacja przetworzona, której udzielić nie jest w stanie.

Pytałam: „Ile – od 2017 r., z podziałem na lata – było przypadków, że osoba trzecia wstąpiła w prawa i obowiązki dzierżawcy wynikające z umowy dzierżawy w drodze cesji? Ile ha objęły takie osoby?”

„Ewidencje dotyczące rozdysponowania nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa nie pozwalają na wygenerowanie informacji dotyczącej ilość cesji umów dzierżaw” – odparło biuro dyrektora generalnego KOWR.

Jak wynika z udzielonej odpowiedzi, „zmiana podmiotowa po stronie dzierżawcy” dotyczy ponad 3800 umów dzierżaw.

Przeanalizowanie ich okazuje się niemożliwe, gdyż – i tu potrzebna jest szczególna uwaga – „wymagałoby podjęcia przez KOWR znacznego wysiłku organizacyjnego, powiązanego ze znacznymi nakładami czasowymi i koniecznością zaangażowania wielu pracowników – w celu sięgnięcia do dokumentacji źródłowej, a następnie poddania tej dokumentacji analizie i selekcji specjalnie na potrzeby realizacji Pani wniosku. Działania te w istotnej mierze zakłóciłyby realizację przez KOWR podstawowych zadań ustawowych, doprowadzając tym samym do istotnego spowolnienia wykonywania pozostałych zadań KOWR. Bezsprzecznie zatem wiązałaby się to z koniecznością podjęcia przez KOWR działań nieproporcjonalnych, przekraczających proste czynności.”

Krótko mówiąc – ustalenie, ilu dzierżawców zagrało KOWR na nosie, oddając dzierżawę „po rodzinie” mogłoby doprowadzić do wywrócenia się KOWR.

Straszne. Pytanie o to jest niewątpliwie nietaktem.

Spróbujmy jednak wyciągnąć z mozolnej pracy KOWR już wykonanej – a przygotowanie tej odpowiedzi zajęło KOWR dwa tygodnie – jakieś wnioski.

600 cesji rocznie?

Jak podano, „zmiana podmiotowa po stronie dzierżawcy” dotyczy ponad 3800 umów dzierżaw. Pytałam o okres od 2017 roku – jak więc wynika z tej informacji, przez sześć lat średnio ponad 600 umów dzierżawy kończyło się co roku „zmianą podmiotową po stronie dzierżawcy”. Ponieważ poddzierżawa nie jest zmianą podmiotową, można więc mniemać, że cesja dotyczy lekko licząc rocznie właśnie ok. 600 umów. W każdym roku około 600 dzierżawców ziemi z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa dochodzi zatem do wniosku, że dłużej zawartej umowy dzierżawy wypełniać nie może i przekazuje ją bliskim. Bliskim, którzy wprawdzie do przetargu nie stanęli, ale teraz okazują się jego wygranymi i przejmują pełnię praw i obowiązków (a i areału) dzierżawcy. Dla KOWR to widać sama radość – kolejnego przetargu organizować nie musi. Ale dla sąsiadów takiej ziemi – już niekoniecznie.

W ciągu 2022 r., do końca września, wydzierżawiono 31 059 ha gruntów ZWRSP, na podstawie 3 138 zawartych umów – jeśli przyjąć, że  aktualnie KOWR zawiera ok. 3 tys. umów dzierżawy rocznie, możliwe, że nawet co piątej z nich dotyczy więc cesja.

Czy więc jest sens analizowania liczby cesji i areału przejmowanego w jej następstwie? Z pewnością KOWR powinien to robić.

Jak informowano przy okazji głośnych w ubiegłym roku poddzierżaw, w latach 2017-2022 z ZWRSP poddzierżawiono około 4950 ha gruntów. Średnia powierzchnia poddzierżawionej nieruchomości wynosiła około 32 ha. Jak z tego wynika, umów poddzierżawy było tylko 155.

Więcej:

Poddzierżawa wcale nie tak częsta? 

I liczbę i areał poddzierżaw KOWR udało się wyliczyć. Skąd więc wynika teraz niechęć KOWR do przyjrzenia się zjawisku cesji – jak wynika ze szczątkowych informacji, dużo częstszemu i niosącemu bardziej doniosłe niż poddzierżawa skutki?

Warto przeanalizować przypadki cesji. Tym bardziej, że rekordowe umorzenie długu w wysokości 3 mln zł dla jednej osoby dotyczyło właśnie nieruchomości przekazanej w wyniku cesji.

Więcej:

KOWR umorzył 3 mln zł należności od jednego dłużnika

Łapać ziemi, ile się da?

Tym bardziej też, że szykuje się zmiana przepisów – MRiRW zapowiadało umożliwienie łatwiejszej poddzierżawy, a niedawno poinformowało o zorganizowaniu w MRiRW spotkania jednego ze związków (dlaczego tylko jednego? Nie wiadomo. Czyżby tylko członków NSZZRI interesowały losy państwowej ziemi?) z przedstawicielami KOWR i MRiRW na temat dzierżaw właśnie.

Informacja po tym spotkaniu jest więcej niż lakoniczna. Oprócz zapowiedzi, że ziemia z wygasających umów od dzierżawców, którzy nie wyłączyli 30 proc., wróci do ZWRSP, podano na temat przetargów, dzierżaw i poddzierżaw tylko tyle: „Rozmawiano również o problemach wynikających  z poddzierżawy. Występują one w incydentalnej skali w stosunku do umów dzierżaw na gruntach ZWRSP. Aktualnie poddzierżawy są przedmiotem kontroli przez organy wewnętrzne KOWR a także organy zewnętrzne. W zależności od wyników będą podjęte decyzje co dalszego ich funkcjonowania.”

O cesjach – ani słowa. A „Ocena przetargów” jest wręcz enigmatyczna: „Podczas dyskusji oceniono również rozdysponowanie gruntów na sprzedaż i dzierżawę”.

Czy rolnicy trzymają rękę na pulsie, jeśli chodzi o rozdysponowywanie państwowej ziemi? Dzierżawa w tym roku będzie – a raczej może być – szczególnie duża:

W 2023 KOWR sypnie ziemią do dzierżaw? 

KOWR zaskoczony powrotem w tym roku z dzierżaw 37 tys. ha

Zakaz sprzedaży państwowej ziemi wygaśnie za trzy lata – dzierżawcy mogą uzyskać prawo pierwszeństwa nabycia dzierżawionej ziemi. Ustawienie się w blokach startowych ma więc szczególne znaczenie.